AB Komisyonu, çelikte gümrüksüz ithalat kotasını 18,3 milyon tona indirip eşiğin üzerini %50 tarifeye bağlayan sistemi önerdi. Tavan AB iç tüketiminin %13’ü esas alınarak belirlendi; düzenleme Parlamento ve Konsey onayından sonra yürürlüğe girecek.
AB, çelik ithalatında gümrüksüz hacmi yıllık 18,3 milyon tona indirip bu eşiğin üzerindeki her ton için uygulanacak vergiyi %25’ten %50’ye çıkaracak bir rejim önerdi. Tavan, AB iç tüketiminin yaklaşık %13’üne denk gelecek şekilde kalibre edildi; referans yıl olarak küresel kapasite fazlası patlamadan önceki 2013 alındı. Düzenleme onaylandığında yürürlüğe girecek.
Tüm çelik kategorilerini kapsayan toplam kota düşürüldüğü için, gümrüksüz girişlerde 2024 kota seviyelerine kıyasla yaklaşık %47’lik bir daralma söz konusu olacak. Kota aşıldığında devreye girecek %50 vergi, ithalat akışını belirgin biçimde yavaşlatacak bir eşik olarak öne çıkıyor. Ayrıca “erime ve döküm” esasına dayalı menşe beyanı zorunlu tutulacak; bu sayede dolambaçlı ticaret yollarıyla menşe kurallarının aşılması engellenmeye çalışılacak.
Toplam tavan, AB’nin yıllık çelik tüketimi içindeki ithalat payını yaklaşık %13 seviyesinde sabitleyecek şekilde ayarlandı. Böylece gümrüksüz giriş miktarı, önceki dönemlere göre daha sınırlı bir banda oturuyor. Kota yönetimi, ürün bazında teklif–teslim takvimini daha hassas planlamayı gerektirecek; ithalatçı ve servis merkezleri, çeyreklik ve yıllık planlarda “kota doluluk” riskini yakından izleyecek.
Türkiye’nin demir–çelik ihracatında AB’nin payı son yıllarda yaklaşık %40 seviyesinde seyrederken, AB ithalatında Türkiye dördüncü tedarikçi konumunda ve pastadan kabaca %15 pay alıyor. Yeni tavan ve %50’lik eşik vergi, özellikle yassı ve uzun ürünlerde AB’ye yönelik sevkiyatların hacim ve zamanlamasını baskılayabilir. Üreticiler ile distribütörler, sipariş akışını kota pencerelerine göre yeniden düzenlemek, menşe tevsikine ilişkin belge süreçlerini sıkılaştırmak ve olası vergi riskini fiyatlamaya yansıtmak zorunda kalacak.
Kota altında kalan teslimatlar için rekabet artarken, kota üstüne sarkan kontratlarda fiyat farkı ve maliyet paylaşımı pazarlıkları öne çıkacak. Menşe izlenebilirliği şartı, tedarik zincirinde belge–sertifikasyon yükünü artıracak; liman ve gümrük süreçlerinde ek kontrol adımları gündeme gelebilecek. Kısa vadede, firmaların sevkiyatlarını kota takvimine göre öne çekme ya da bölme eğilimi görülebilir.
Düzenleme, gerekli onayların ardından yürürlüğe girecek ve mevcut koruma mimarisinin sona ereceği dönemde AB’nin çelik ticareti çerçevesini kalıcı olarak daraltacak. Sektör paydaşlarının, 18,3 milyon tonluk tavan ve kota üstü %50 vergi eşliğinde yeni dönemin fiyat, kontrat ve planlama kurallarına hızla uyum sağlaması gerekecek.
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
