Deprem ve çelik yapılar

Deprem ve çelik yapılar Geçtiğimiz günlerde ulusal medyada Kardemir Demir ve Çelik Yönetim Kurulu Başkanvekilinin ülkemizdeki çelik üretim ve tüketimi ile ilgili bir yakınmasını okuduk. Sayın yönetici; ülkemizde güçlü bir beton lobisi olduğunu bu l...

Geçtiğimiz günlerde ulusal medyada Kardemir Demir ve Çelik Yönetim Kurulu Başkanvekilinin ülkemizdeki çelik üretim ve tüketimi ile ilgili bir yakınmasını okuduk.

Sayın yönetici; ülkemizde güçlü bir beton lobisi olduğunu bu lobinin çelik üretim ve tüketimini engellediğini ve çeliğin ülkemizde kullanımının diğer ülkelere göre çok az olduğunu ifade ediyordu..

Bu yazıyı okuyunca aklımıza 1999 depreminden sonra gerek deprem güvenliği gerekse diğer sebeplerle yapılarımızda çelik kullanılması gerektiğini ancak tam tersine ülkemizdeki çelik kullanımının diğer ülkelere göre çok düşük oranlarda kaldığını belirten yazılarımız geldi..

Gerçekten ülkemizde çelik konstrüksiyon uygulaması yok denecek kadar az.. Yapılarımızın ancak 5 kadar çelik konstrüksiyon.. Bunlar da çok katlı bina olmayıp genelde sanayi yapılarıdır.

Demir çelik tüketimi dünyada kalkınmışlığın göstergelerinden birisi olarak da kabul edilir. Gelişmiş ülkelerde kişi başına demir çelik üretimi 400 kg iken bu rakam bizde 184 kg düzeyinde seyrediyor.

Çelik konut üretiminde Afrika ülkesi Zambiyanın dahi gerisindeyiz..

Avrupa ülkelerinde özellikle de Almanya ve Fransada beton çok güçlü olmasına rağmen çelik konstrüksiyonun 30 payı bulunmaktadır.

Çeliğin ülkemiz için ayrı bir önemi de ülkemizin coğrafi alan ve nüfus olarak 62 sinin 1. sınıf deprem bölgesinde yer almasıdır.

Bu da çok katlı yapılarda çelik lehine bir durum oluşturuyor..Çelik konstrüksiyon betona göre 45-50 daha hafiftir. Deprem de doğrudan kütleyle ilgili bir olaydır.

Depremde beton binalar yıkılırken çelik eğiliyor,deforme oluyor ama kırılmıyor,yıkılmıyor.Yıkılması da can kaybının azalması hatta olmaması anlamına geliyor..Deprem sonrasında ise çeliğin betonarme gibi yıkılıp başta yapılması gerekmiyor. Onarılıp yeniden kullanılabiliyor..

Çelik elemanlar çekme mukavemeti olarak betondan 10 kat daha dayanıklıdır.

Sünek bir malzeme olan çelik bu özelliği ile binaya etki eden deprem enerjisini büyük ölçüde absorve ederek hasarları önemli ölçüde azaltmaktadır.. Yüksek elastiklik modülü de yapıda esnek bir davranış hali yaratarak deprem etkilerini azaltmaktadır..

Çelik köonstrüksiyon denince akla gelen bir binanın taşıyıcı sisteminin çelik olmasıdır. Binanın taşıyıcı sisteminin çelik olması durumunda diğer unsurları çelik olmayabilir..

Bütün bu sebeplerle Japonya ve benzeri depremle sık sık karşılaşan ülkelerde çelik ya da karma ( kompozit ) yarı çelik taşıyıcı sistemler çok kullanılmaktadır..

Aslında çelik inşaat kazandırdığı hız açısından fiyatını ve finansman giderlerini önemli oranda azaltarak betonarme inşaat ile olan 10-15 lik fiyat farkını ortadan kaldırmaktadır. Çelikteki paslanmayı da galvanize ederek veya epoksi boya ile önlemek mümkündür..

Biz Bisaş (Momaş) İnşaat şirketinde Genel Müdür olarak çalıştığımız dönemde Gemlik Muammer Ağım Devlet Hastanesini 1999 deprem sonrasında Türkiyede ilk uygulama olarak çelik konstrüksiyon olarak inşa etmiş ve çok da iyi netice almıştık..

Nitekim o dönemin Bursa Valisi sayın Ali Fuat Güven hastanede uyguladığımız bu sistemi yerinde inceleyip çok beğenmiş ve okullarda da uygulanabilmesi için bizden geniş bilgi almıştı.. Ancak bürokrasiyi aşıp uygulamaya geçmesi mümkün olamamıştı..

Geçtiğimiz günlerde Marmara Denizindeki Kuzey Anadolu Fay Hattı üzerindeki deprem sebebiyle deprem konusu medyada yeniden tartışma konusu oldu..

Ülkemizde en azından 1. ve 2. sınıf deprem bölgelerinde hiç olmazsa şiddetli bir depremden sonra mutlaka ayakta kalıp hizmet vermesi gerekli stratejik öneme sahip eğitim,sağlık,haberleşme, ulaşım,enerji gibi yapıların ana iskeletlerinin çelik olarak inşasını son derece önemli görmekteyiz....

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.