1966 yılında %100 halka açık anonim şirket olarak kurulan Bursa Çimento, günümüzde halen %100 halka açık özelliğini sürdürmekte olup BİSTte (Borsa İstanbul) işlem görmektedir. Mevcut kapasitesini her geçen gün arttıran Bursa Çimento; yapmış olduğu yatırımlar ile de adından sıkça söz ettiriyor.
1966 yılında %100 halka açık anonim şirket olarak kurulan Bursa Çimento, günümüzde halen %100 halka açık özelliğini sürdürmekte olup BİST’te (Borsa İstanbul) işlem görmektedir. Mevcut kapasitesini her geçen gün arttıran Bursa Çimento; yapmış olduğu yatırımlar ile de adından sıkça söz ettiriyor.
Ürün ve hizmet yelpazenizden bahseder misiniz? Ağırlıklı olarak hangi sektörlere ne tür ürünler temin ediyorsunuz?
Bursa Çimento olarak yapı inşaat sektörüne hizmet sunmaktayız. Ürün yelpazemiz aşağıdaki gibidir. Torbalı çimento, dökme çimento, big bag (1,5 ton), sling bag (50-40-25 kg) olarak özellikle Güney Marmara’da önemli bir müşteri potansiyeline hitap etmekteyiz. Ayrıca Kütahya Çimento Karıştırma ve Paketleme Tesisimiz ile de o bölgelere çimento alanında hizmet vermekteyiz. Bunun dışında çimento ihracatı da yaparak dış pazarlara hizmet sunmaktayız. İhracat pazarımız Rusya, Azerbaycan, İtalya, Fransa, İspanya, Belçika, Arnavutluk, Portekiz, Romanya, Yunanistan, Libya, Mısır, Sudan, Cezayir, Gabon, Gambiya, Cape Verde, Gana ve Kıbrıs’tır.
Firmanızın kuruluşu ve bugünlere gelişi hakkında bizleri kısaca bilgilendirir misiniz?
Bursa Çimento Fabrikası A.Ş. 14 Temmuz 1966 yılında %100 halka açık anonim şirket olarak kurulmuştur. Günümüzde halen %100 halka açık özelliğini sürdürmekte olup BİST’te (Borsa İstanbul) işlem görmektedir.
İlk üretim hattı 1969 yılında, 230.000 ton/yıl klinker ve 250.000 ton/yıl çimento üretim kapasiteli olarak devreye girmiştir. 1976 yılında ikinci fırın üretim hattının devreye girmesiyle klinker üretim kapasitesi 480.000 ton/yıl, ikinci çimento değirmeninin de devreye alınmasıyla çimento üretim kapasitesi 520.000 ton/yıl değerine ulaşmıştır. 1986 tarihinde üçüncü çimento değirmeninin devreye alınmasıyla çimento üretim kapasitesi 1.000.000 ton/yıl değerine gelmiştir. Artan talebin karşılanması amacıyla, ikinci fırın üretim hattının prekalsinasyonu yapılarak, Nisan 1989 tarihinde devreye alınmış ve toplam klinker üretim kapasitesi 840.000 ton/yıl değerine ulaşmıştır.
1992 yılında çimento değirmenlerinde yapılan modernizasyonla, çimento öğütme kapasitesi 1.200.000 ton/yıl değerine ulaşmıştır. Klinkerin ezilip kek haline getirilmesi suretiyle kapasite artışı yaratan 300 ton/saat kapasiteli Valsli Pres ünitesinin devreye girmesiyle, toplam çimento öğütme kapasitesi 1.750.000 ton/yıl değerine ulaşmıştır.
1996 yılında birinci fırın üretim hattının prekalsinasyonun yapılması sonucu, klinker üretim kapasitesi 1.350.000 ton/yıl ve çimento öğütme kapasitesi 1.850.000 ton/yıl değerine ulaşmıştır. 175 ton/saat kapasiteli 4 no.lu çimento değirmeni ve 10.000 tonluk çimento stok silosu Mayıs 1999 tarihinde devreye alınmıştır.
Günümüzde klinker üretim kapasitesi 1.400.000 ton/yıl’a, çimento öğütme kapasitesi 2.850.000 ton/yıl’a ve çimento stoklama kapasitesi ise 32.000 tona çıkarılmıştır.
Uçucu külün standartlarda belirtildiği gibi çimentoya katkı maddesi olarak katılması amacıyla, Bursa Çimento Fabrikası’nda uçucu kül stok silosu ve taşıma sistemi devreye alınmıştır.
I no.lu kül silosu ve taşıma hattı Ekim 2001’de kurulmuş olup, 800 m3 silo ve 50 ton/saat dozaj kapasiteli olarak, II ve III no.lu Çimento değirmenlerini beslemektedir.
Mayıs 2003 tarihinde devreye alınan II no.lu kül silosu ise, 1500 m3 silo kapasite ve 80 ton/saat dozaj kapasitesiyle IV no.lu çimento değirmenini besleyip, katkılı çimento yapımına yardımcı olmaktadır.
Kütahya bölgesinde çimento talebini karşılamak üzere, Kasım 2005’de 80 ton/saat kapasiteli “Kütahya Çimento Karıştırma ve Paketleme Tesisi” devreye alınmış olup, tesiste Bursa’da üretilen ve buraya getirilip stoklanan çimento, Seyitömer – Tunçbilek - Orhaneli Termik santrallerinden getirilmiş uçucu kül ile karıştırılarak, katkılı çimento üretimi gerçekleştirilmektedir.
ATY (Atıktan Türetilmiş Yakıt) Tesisi 2011 Ekim ayında devreye alınmıştır. Sayesinde, yüksek kalorifik değere sahip endüstriyel atıklar, bu tesiste işlenerek (parçalama – ayırma), döner fırınların ihtiyacı olan yüksek ısının elde edilebilmesine katkıda bulunmak amacı ile döner fırınlara alternatif yakıt olarak beslenerek çevrenin korunmasına yardımcı olmaktadır.
Döner Fırınlarımıza ait elektrostatik filtrelerin, torbalı jet filtreye dönüştürülmesi işlemi, 2012 yılında başarıyla gerçekleştirilmiştir. Böylelikle filtre çıkışındaki toz emisyon değerimiz 10 mg/Nm3’ün çok altına inmiştir.
Atık Isı Enerji Üretim Tesisi (7.5 MW), Ağustos 2013’te devreye alınmıştır. Bu tesis sayesinde fabrikanın ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisinin yaklaşık % 25’i karşılanmaktadır.
Türkiye’de nerelerde ve kaç fabrikayla üretim yapıyorsunuz? Yıllık toplam üretim ve satış rakamlarınız hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Kestel / Bursa’da bulunan ana fabrikamız ve Kütahya Seyitömer’ de bulunan Kütahya Çimento Karıştırma ve Paketleme Tesisi ile üretim yapmaktayız. 2014 yılı için satış ve üretim miktarlarımız aşağıdaki gibidir.
• 2014 yılı Klinker Üretimi: 1.125.838 ton gerçekleşen (Hedeflenen 1.350.000)(%83,4)
• 2014 yılı Çimento Üretimi: 1.457.873 ton gerçekleşen (Hedeflenen 1.650.000)(%88,35)
• 2014 yılı Toplam Çimento Satışı: 1.450.068 ton gerçekleşen (Hedeflenen 1.650.000)(%88)
Fabrika Üretim Kapasitesi:
• Klinker üretim kapasitesi= 1.400.000 ton/yıl
• Çimento üretim kapasitesi= 2.850.000 ton/yıl
Türkiye’de çimento sektörünün büyüklüğü, toplam Pazar hacmi ve ihracat rakamları hakkında bizlere genel olarak bilgi verir misiniz?
Öncelikle dünya çimento üretiminden bahsedecek olursak; 2013 yılında 4,08 milyar ton çimento ve 2014 yılında ise 4,18 milyar ton çimento dünya üzerinde üretilmiştir. Türkiye’deki çimento üretimi ise 2013 yılı için ise 72.686.664 ton olup 2014 yılında ise 71.239.022 ton olmuştur. 2013 ve 2014 yılı için Türkiye’deki çimento üretim değişimi % -1,99 olarak gerçekleşmiştir.
• Türkiye’deki 2014 yılı için klinker kapasitesi: 69.603.940 ton
• Türkiye’deki 2014 yılı için çimento kapasitesi: 113.480.171 ton
• Türkiye’deki 2014 yılı için klinker kapasite kullanım oranı: % 92,22
• Türkiye’deki 2014 yılı için çimento kapasite kullanım oranı: %63,90
• 2014 yılı Toplam İç Satış= 63.175.930 ton. Bunun %20,51’i torbalı ve %79,49’u ise dökme olarak gerçekleşmiştir.
• 2014 yılı Toplam İhracat = 7.652.557 ton. Bunun %31,46’si torbalı, %21,04’ü dökme, %37,08’i sling, %10,42’si ise Big Bag olarak gerçekleşmiştir. Bu toplam ihracatın %72,5’luk kısmı denizyolu ile %27,5’u ise karayolu ile ihraç edilmiştir.
Çimento üretiminde önemli etkenlerden birisi de kullanmış olduğunuz üretim hatları ve diğer sistemlerin teknolojik gelişmişliğidir. Bizlere üretim hatlarınızdan ve kullandığınız teknolojilerden bahseder misiniz?
Üretim Süreci
Bursa Çimento’da girdi ürünlerden başlayarak her aşamada prosesler izlenmekte ve ölçülmektedir. Tüm faaliyetler standartlara uygun olarak gerçekleştirilmekte ve sürekli iyileştirilmektedir. Yapılan yatırımlar ile en modern teknolojiler kullanılmaktadır. Müşterilerle ilişkiler titizlikle takip edilmekte, beklentiler ve memnuniyetler müşteri ziyaretleri ve anketlerle ölçülmektedir. Tedarikçilerle ilişkilerde sürekli gelişme felsefesi doğrultusunda çalışmalar sürdürülmektedir.
“Faaliyetlerinin her aşamasında çalışanlarının yaratıcılık ve katılımcılığının teşviki ve mensubiyet duygularının geliştirilmesini “ vazgeçilmez bir misyon olarak belirleyen Bursa Çimento’da uygulanan Öneri Sistemi ile katılımcılık teşvik edilmektedir.
Kalite Yönetim Sistemi, Çevre Yönetim Sistemi, İşçi Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemi, Enerji Yönetim Sistemi ve Laboratuvar Akreditasyon sisteminin uygulandığı Şirkette her alanda sürekli gelişmeye odaklı olarak faaliyetler gerçekleştirilmektedir.
Bursa Çimento Fabrikası A.Ş.’nin Bursa’da kurulu olan çimento fabrikasının yanında Kütahya’da kurulu olan Çimento Karıştırma ve Paketleme Tesisi bulunmaktadır. Bu faaliyetlerimizi kısaca özetlersek;
Hammadde ve Yardımcı Maddeler Temini:
Bursa Çimento Fabrikası ihtiyacı olan kalker ve kili, ocaklardan temin etmekte olup kalkeri patlatma usulüyle çıkarmaktadır. Kil ise fabrika yakınındaki kil sahalarından fabrikaya istihraç edilmektedir. Alçıtaşı ve tras gibi yardımcı malzemeler ise tedarikçiler vasıtasıyla temin edilmektedir. Çimentoda katkı maddesi olarak kullanılan uçucu kül, bağlı ortaklığımız olan Ares ve Tunçkül firmalarından sağlanmaktadır.
Hammadde ve Yardımcı Madde Hazırlama:
Ocaklardan gelen hammaddeler ve yardımcı maddeler (kalker, tras, alçı taşı), ayrı ayrı kırıcılarda kırılarak boyutça küçültülür ve stokholde ilgili hollere alınır, kil ise kırılmadan kullanılmak üzere stokholde stoklanır.
Yakıt Hazırlama:
Ana yakıtımız kömür olup, yardımcı yakıt olarak doğalgaz kullanılmaktadır. Bunlara ek olarak alternatif yakıt olarak adlandırılan katı atıklar (kontamine atık, ömrünü tamamlamış lastik vb.) ATY Tesisinde işlenerek (parçalama – ayırma) döner fırınların kalsinatör bölgesinden, sıvı atıklar (sintine yağı, atık yağ vb.) ise döner fırın alev borusundan sisteme beslenmektedir. Yurt içi ve yurt dışından temin edilen kömür, Kömür Ön Homojene Tesisinde homojene edildikten sonra, kömür değirmenlerinde öğütülüp, döner fırınlarda yakılmak üzere silolarda stoklanır.
Farin Hazırlama:
Kalker ve kil hammaddelerinin içeriğine bağlı olarak, POLAB AOT on line numune alma ve analiz cihazı vasıtasıyla uygun oranlardaki hammadde besleme oranları ayarlanarak karışım, farin değirmenlerine verilmektedir. Değirmende öğünen ve belli oranda kurutulan ürüne artık “farin” denmekte olup, bu malzeme daha sonra homojenizasyon için silolara ve oradan da Döner Fırına verilmektedir.
Klinker Üretimi (Döner Fırın):
Farin Homojene Silolarından alınan Farin, önce Döner Fırın 1’de 5 kademeli, Döner Fırın 2’de 4 kademeli olan ön ısıtıcılı siklonlara beslenir. Bu siklonlar vasıtasıyla fırından gelen sıcak gaz ile farin malzemesi temas ederek kalsinasyon işlemi gerçekleşmiş olur. Daha sonra kalsine olmuş farin, kalsinatörden Döner Fırına girer. Döner Fırında sıcaklık 1350-1450 °C olup, fırından çıkan malzeme artık klinker ismini alarak daha sonra fırından çıkarak klinker, soğutma bölgesine dökülür. Burada 100 °C’lere kadar soğuyan klinker daha sonra çimento üretiminde kullanılmak üzere klinker stok silosuna alınır.
Çimento Üretimi (Öğütme Prosesi):
Portland Çimentosu, çimento değirmenlerinde klinker ve alçıtaşının beraber öğütülmesi sonucu oluşur. Katkılı çimentolarda bu bileşenlerin yanı sıra tras, uçucu kül gibi diğer yardımcı maddeler de bulunmaktadır.
Sistemde, çimento üretiminde kullanılan klinkerin bir ön işleme tabii tutulduğu Valsli Pres ekipmanı (içindeki valslere yüksek basınç uygulanarak silindirler arasından geçen klinkerin ezilip kek haline geldiği) da mevcuttur. Bunun yanı sıra katkılı çimento üretiminde kullanılan tras malzemesinin kurutulup, boyutça ufaltıldığı Tras Kurutucu ekipmanı da sistemde kullanılmaktadır. Çimento değirmenlerinde üretilen çimentolar daha sonra çimento stok silolarına gönderilmektedir.
Çimento Yükleme ve Sevkiyat:
Çimentolar, tiplerine göre ayrılmış silolardan silobaslar vasıtasıyla dökme, kraft torbalı (paketleme döner kantarları vasıtasıyla 50 kg’lık ve 25 kg’lık torbalar halinde), big-bag (1,5 ton) ve sling-bag’li olarak satılmaktadır.
Enerji Üretimi:
Döner fırınlardan dışarı atılan atık ısının geri kazanılmasıyla elektrik enerjisi elde edilmektedir. Tesis; buhar kazanları, soğutma kulesi, su işleme tesisi, türbin ve jeneratörden (7,5 MW) oluşmaktadır. PH(siklon tarafında olup 3 adettir) ve AQC (klinker soğutma tarafında olup 2 adettir) kazanlarından elde edilen buharın türbine gönderilmesiyle, türbin kanatları dönerek hareketi jeneratöre aktararak elektrik enerjisi üretilmektedir. Bu tesis vasıtasıyla fabrikanın elektrik enerjisi ihtiyacının yaklaşık %20-25’i Atık Isı Enerji Üretim Tesisinden karşılanmaktadır. Bu yatırım vasıtasıyla yıllık yaklaşık 25.000 ton CO2 emisyon azaltımı olacağı tahmin edilmektedir.
Kütahya Çimento Karıştırma ve Paketleme Tesisi
BURSA ÇİMENTO FABRİKASI’nda üretilen CEM II / A-M (P-L) 42,5 R çimentosu, Kütahya tesisinin çimento silosunda depolanır. Uçucu kül tesislerinden temin edilen separe uçucu kül, tesisin kül silosunda stoklanır. Silolardan alınan çimento ve separe uçucu külün, standartların belirlediği oranlarda karıştırılmasıyla, elde edilen yeni tipteki çimentolar, ürün silolarına alınarak dökme veya torbalı olarak müşteri isteğine göre satışa sunulurlar.
Vinç, özel çelikler, endüstriyel otomasyon sistemleri, hidrolik ve pnömatik sistemler çimento sektöründe önemli bir yer tutuyor. Bahsettiğimiz konu başlıklarının çimento üretimindeki önemi ve fabrikalarınızdaki kullanım alanları hakkında bizlere bilgi verir misiniz?
Değindiğiniz üzere tüm sistemler, malzemeler ve ekipmanlar çimento sektörü için hayati önem taşımakta ve yoğun olarak kullanılmaktadır. Tesisin inşa edilmesinde, yenilenmesinde veya işletmede şüphesiz ki yüksek tonajlı vinçlerden yararlanılmaktadır. Bunlar olmadan bir parçanın yerinin değiştirilmesi mümkün değildir. Isının ve aşınmanın çok yüksek olduğu sektörümüzde özel çeliklerden sıkça yararlanılmaktadır. Otomasyon sistemleri olmadan ise bir sistemi idare etmek artık imkansız duruma gelmiştir. Hidrolik ve pnömatik sistemler de çimento sektörünün olmazsa olmazıdır. Artık günümüzde çimento üretimi tam otomasyon ile üretilmektedir. Bu konularda kendisini yenilemeyenler, teknolojiye yatırım yapmayanlar zaman içerisinde küçülüp yok olmaya mahkûmdurlar. Biz de Bursa Çimento olarak kuruluşumuzdan bugüne teknolojiye yatırım yaptık ve yapmaktayız. En son yaptığımız teknolojik yatırımları şöyle sayabiliriz;
a) Döner Fırın Sistem Filtrelerimizin Modifikasyonu:
2 adet Döner Fırın hattımızda bulunan Elektrostatik filtrelerin, daha iyi toz tutma verimine sahip torbalı jet filtrelere dönüşümünü 2012 yılında sağladık. Bu vasıtayla bacadaki toz emisyon değerleri 10 mg/Nm3 değerinin altına inmiştir. Çevreyi koruma adına önemli bir yatırım olmuştur.
b) Atıktan Türetilmiş Yakıt Tesisi:
Atıktan Türetilmiş Yakıt Tesisinin kurulması amacıyla, Alman Vecoplan firması ile Ocak 2011’de anlaşma imzalanarak yatırım çalışmalarına başlanmış ve tesis Ekim 2011’de devreye alınmıştır. ATY Tesisi, alternatif yakıtların hazırlanıp döner fırına beslenebilmesi için parçalama, taşıma, ayırma, depolama ve dozajlama sistemlerini içermekte olup, parçalama sistemi; 25 ton/saat’lik birinci parçalayıcı ve 10 ton/saat’lik ikinci parçalayıcı ekipmanlarından oluşmaktadır. Bursa Çimento Fabrikası, kömür gibi birincil fosil yakıtların kullanılmasını azaltarak, kalorifik değeri olan değişik atıkların yakıt olarak kullanılmasıyla, çevrenin korunmasına da katkıda bulunmaktadır. Aynı zamanda karbondioksit emisyon salınımını da azaltmaktadır. Atıkların yüksek sıcaklık içeren döner fırınlar içerisinde yeterli sürede yakılmasından dolayı dioksin, furan vb. gibi çevreye herhangi bir olumsuz etkisi yoktur. Atıktan türetilmiş yakıtlar, yüksek kalorifik değere sahip olan endüstriyel katı atıklardan türeyen bir tür alternatif yakıttır. Yakıt olarak kullanılan başlıca atıklar; tekstil içerikli atıklar, plastik, ahşap, ömrünü tamamlamış lastik, kâğıt, ağartma toprağı, boya çamuru, arıtma çamuru, kontamine atıklar vb. olarak sınıflandırılabilir. Bursa Çimento bu yatırım ile yakıt maliyetlerini düşürmekle kalmayıp, toprağa gömülen atıkların azaltılmasına da katkıda bulunmaktadır.
Fabrikada kullanılan katı yakıtların yanı sıra solvent, atık yağ, sintine yağ gibi kalorifik değere sahip sıvı atıklar da döner fırınlarda yakılarak, çevre korunmasına yardımcı olunmaktadır.
c) Atık Isıdan Enerji Elde Etme Tesisi (WHR TESİSİ):
Fabrikamızdaki proses gereği döner fırınların klinker soğutma ve ön ısıtıcı siklonlarından atmosfere atılan gazların ısısından istifade edilerek, elektrik enerjisi üretimi ile ilgili 2010 yılında başlatılan çalışmalar, 2011 yılı içerisinde tamamlanarak, STEC(Shanghai Triumph Energy Conservation Engineering Co., Ltd.) firması ile Kasım 2011’de anlaşma imzalanmıştır. STEC firması, Mitsubishi Corporation ile CTIEC (China Triumph International Eng. Co., Ltd.) firmalarının ortak girişimi sonucu kurdukları, ileri teknoloji üreten bir şirkettir. WHR Tesisi Ağustos 2013’de devreye alınmıştır. Üretime başlanmasıyla atmosfere atılan ısıdan yıllık yaklaşık 45 milyon kWh enerji üretileceği hesaplanmaktadır. Söz konusu tesis, 7.5 MW gücünde olup beş adet kazan, 1 adet türbin-jeneratör ve yardımcı tesislerden oluşmaktadır. Kurulan bu tesis vasıtasıyla fabrikanın ihtiyaç duyduğu elektrik enerjisinin yaklaşık % 25’i karşılanmaya başlanmıştır. Söz konusu proje ile yılda yaklaşık 25.000 ton karbondioksit emisyonu azaltımı sağlanacağı tahmin edilmektedir.
Bu ihtiyaçlarınızı yerli üretici ve tedarikçilerden karşılayabiliyor musunuz? Vermiş oldukları hizmetler ve ürünler kalite açısından sizlere yeterli geliyor mu?
Yukarıda zikredilen ihtiyaçların artık çoğu günümüz Türkiye’sinde iç pazardan temin edilebilmektedir. Her ne kadar fabrikamızda kullanılan sistemlerin, ekipmanların çoğu yabancı kökenli olsa da birçok hizmeti yurt içerisinden yüksek kaliteli olarak tedarik edebilmekteyiz.
Üretim hatlarınızda yaşanan problemler ve ihtiyaç duyduğunuz servis hizmetleri hakkında neler söyleyebilirsiniz?
Bir üretim hattında birçok problemin ortaya çıkma ihtimali vardır. (Problem; Hidrolik, pnömatik, elektriksel, üretimsel, çevresel vb. kökenli olabilir) Önemli olan bir problem oluştuğunda sorunun; en kısa zamanda nasıl çözeceğinizi, kim ile çözeceğinizi bilmenizdir. Bizler zaman içerisinde büyük küçük birçok problemle karşılaşmaktayız. Fakat tecrübeli ekibimiz sayesinde sorunları, en kısa sürede, yurtiçi ve yurtdışı servis hizmetleri alarak çözebilmekteyiz.
Sektörünüzün mevcut sorunları ve çözüm önerileriniz hakkında bizleri bilgilendirir misini?
a) Hammadde sahalarımızın ruhsatlandırılması,
b) Çevre ile ilgili Kanun, Genelge ve Yönetmelikler hazırlanırken sektörümüzün görüşlerinin alınması,
c) İş Hukuku konusunda hazırlıklar ve uygulamalar sırasında kuruluşlarımızın katkıda bulunmasının sağlanması.
Son olarak eklemek istedikleriniz nelerdir?
Çimento tüm dünyada alternatifi olmayan bir bağlayıcıdır. Gelişmiş çağdaş teknoloji ve ekipman kullanımıyla çevre duyarlılığı en yüksek düzeyde tutulmaktadır. Ürünü değerlendirirken bu hususların göz önünde bulundurulması hepimizin ortak yaklaşımı olmalıdır.
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
