Sanayideki hızlı düşüş dünyayı korkutuyor

Küresel finans krizin reel sektörü de vurmasının ardından tüm dünyada sanayi üretimi başaşağı bir seyir izlemeye başladı. İşsizliği de tetikleyen bu gelişmeyle Euro Bölgesi sanayi üretimi yüzde 12, ABD sanayi üretimi ise yüzde 11 geriledi.

ABD'deki mortgage sektöründe başlayan ve kredi sıkışıklığı yaratarak finans sektörünü vuran küresel kriz, reel sektör üzerindeki etkisini de her geçen gün biraz daha hissettiriyor. Ekonomileri frene basan, ihracat gelirleri azalan birçok ülkenin sanayi üretimindeki düşüş alarm veriyor. Ekonomide gelişmişliğin temel ölçülerinden birisi olan sanayi üretimi dünya genelinde gayri safi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 18'ine, Avrupa'da yüzde 20'sine Çin'de yüzde 33'üne, ABD'de ise yüzde 14'üne eşdeğer büyüklükte. Euro Bölgesi'nde sanayi üretimi 2008'in aralık ayında bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 12 gerilerken, 27 üyeli Avrupa Birliği'nde (AB) bu rakam yüzde 11,5 olarak gerçekleşti. ABD'de sanayi üretiminde şubat ayında bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 11 düşüş yaşandı.

Fabrikalar kapanıyor işsizlik artıyor 

Bu düşüş Brezilya'da yüzde 15'e Tayvan'da yüzde 43'e kadar yükseldi. Ucuz ürünleriyle kriz öncesinde dünya pazarlarını kuşatan Çin'de bile ihracatta yaşanan yüzde 25'lik gerilemenin etkisiyle imalat sektörü yavaşlarken fabrikalar kapanıyor, çalışanlar işsiz kalıyor. Uzakdoğu'nun bir başka devi Japonya'da ocak ayında yalnızca bir ay öncesine göre yaşanan düşüş oranı ise yüzde 10'u buldu. Uzmanlar bu alanda İkinci Dünya Savaşı sonrasındaki en büyük gerilemenin yaşandığına dikkat çekerken, Türkiye de bu gelişmelerden payını alıyor. TÜİK'in açıkladığı ocak ayı verilerine göre bu alanda geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 21,3'lük düşüş yaşandı. Ticari alanda ise daha hızlı bir düşüş yaşanıyor. Almanya'nın ihracatı bir yıl öncesine göre yüzde 20 düşerken, Japonya'da yüzde 46'lık gerileme yaşandı. ABD'nin ihracatı da 2008'in son çeyreğinde bir yıl öncesinin aynı dönemine göre yüzde 23,6 azaldı. Bu ortamda sanayi üretimindeki düşüş de sektörün aktörleri açısından çok büyük bir sürpriz olmadı ancak, gerilemenin derinliği ve hızı 1929'daki finans krizinin Büyük Buhran'a dönüşmesini anımsatıyor ve birçok ekonomisti endişelendiriyor. New York merkezli ITG kuruluşunun başekonomisti Robert J. Barbera, The New York Times gazetesinde yayımlanan açıklamasında yaşanan durumu, "olumsuz koşulların birbirini etkileyerek daha da kötüleştiği tipik bir 'ters geri besleme zinciri" olarak tanımlayarak kısa vadede düzelme beklenmemesi gerektiğini söyledi.

Alman buji devi Schütte eski günlerini arıyor

Carl Martin Welcker'in büyük-büyük babası tarafından Almanya'nın Köln kentinde 1880 yılında kurulan Schütte adlı şirketin içinde bulunduğu durum Avrupa, Asya ve ABD'deki şirketlerin karşı karşıya olduğu koşulları yansıtıyor. Buji üreticisi şirkete verilen siparişler bir yıl öncesine göre yüzde 50 azaldı. Welcker, şirketin iflasa gitmesini önlemek için harcamalardan kısmak ve işçi çıkarmak zorunda kaldı. 1929'daki Büyük Buhran ve İkinci Dünya Savaşı'ndan da olumsuz etkilenen Schütte savaş sonrasında onlarca yıl boyunca Almanya ve Avrupa'ya odaklandıktan sonra küreselleşme rüzgarına kapılarak Doğu Avrupa ve Asya pazarlarına açılmıştı. Son 5 yıllık dönemde satışları 58 milyon eurodan 100 milyon euroya yükselen şirket küresel krizin dünya genelide otomotiv sektörünü vurmasıyla büyük bir yara aldı. Welcker siparişlerde bu kadar hızlı bir azalma dönemini daha önce hiç yaşamadığını söylüyor. Krizin başlangıç dönemlerinde finans şirketlerinde yangını söndürmeye odaklanan hükümetler, reel sektördeki yansımaları gördükçe ekonomilerini canlandıracak teşvik paketlerini art arda uygulamaya koydu. Ancak bu paketlerin beklenen etkiyi yaratabilmesi için tüketicilerin işsiz kalma korkusundan sıyrılmaları ve harcamalarını yeniden artırmaları gerekiyor. Tüm dünyadaki merkez bankaları ve hükümetler de bunu sağlayabilmek için önlem üzerine önlem açıklıyor.

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.