Uğur Dalbeler: “ABD’nin çelik vergileri ihracatı zorluyor”

Soruşturmanın arka planı ve kapsam

ABD Ticaret Bakanlığı, 2 Ekim 2024’te başlattığı antidamping soruşturması kapsamında Avustralya, Brezilya, Kanada, Meksika, Hollanda, Güney Afrika, Tayvan, Birleşik Arap Emirlikleri, Vietnam ve Türkiye’den yapılan korozyona dayanıklı yassı çelik ithalatını mercek altına aldı. Bakanlık, nihai belirlemede ilave gümrük vergisi oranlarını açıkladı; dosya şimdi ITC’nin “zarar” tespiti aşamasında.

Bakanlık açıklaması

Bakanlıktan yapılan açıklamada, “ABD’li çelik şirketleri ve çalışanları eşit koşullarda rekabeti hak ediyor. ITC tarafından söz konusu ülkelerle ticaretin zarar verdiğine karar verilmesi hâlinde, antidamping ve telafi edici vergilerin uygulanması için talimat verilecektir.” denildi.

Şirket bazlı oranlar: Her ihracatçı için ayrı tablo

Karar ülke geneli yerine şirket bazında uygulanacak. Bu nedenle Türkiye’den ABD’ye satış yapan bazı üreticiler ek vergiden etkilenmeyebilirken, sektörün önde gelenleri dâhil pek çok firma ilave maliyetle karşılaşabilecek. Dosya bazlı farklılıklar; geçmiş satış fiyatları, ihracat davranışları ve işbirliği düzeyi gibi unsurlara göre şekilleniyor.

“Liberal ekonomi çelikte eridi”: Sektörden sert uyarı

Kararı değerlendiren Çelik İhracatçıları Birliği Başkan Vekili Uğur Dalbeler, 2018’deki ilk Donald Trump döneminden bu yana küresel korumacılığın hızla arttığını vurguladı. Dalbeler, soruşturmaların “eskisi kadar tarafsız yürütülmediğini”, alınan tedbirlerin Dünya Ticaret Örgütü kurallarını çoğu zaman göz ardı ettiğini belirterek şunları söyledi:

“ABD, ülkedeki çelik üreticisini koruma hedefiyle bu tedbirleri alıyor. Şikâyet üzerine antidamping soruşturması açılıyor ve genellikle karar ABD’ye mal satan ülkenin aleyhine sonuçlanıyor. Eskiden daha objektif soruşturmalar yapılırdı; son 5–6 yılda korumacılık yoğunlaştıkça yetkililerin taraflı inceleme yaptığı görülüyor. Bu dalga sadece Çin’le sınırlı değil.”

Dalbeler, Avrupa Birliği’nin çelikte uyguladığı kota düzeninin de Türk ihracatçıyı zorladığını, kota aşıldığında %25 ek vergi devreye girdiğini hatırlatarak, Avrupa’da devletin yeniden sektöre girdiğine dikkat çekti: “İtalya ve İngiltere bunun örneği. Bu gelişmeler Türk çelik ihracatını geriye iten başlıca faktörler.” Dalbeler, “Liberal ekonomi çelikte eridi. Tüm kurallar göz ardı ediliyor. Türkiye’nin de tedbir alması gerek.” çağrısında bulundu.

Türkiye açısından olası etkiler

Maliyet ve fiyatlama

Ek vergiler, ABD pazarına satış yapan firmaların marjlarını daraltabilir; fiyat ayarlamaları veya pazar çeşitlendirmesi gündeme gelebilir.

Pazar erişimi

Şirket bazlı farklı oranlar, bazı üreticilerin rekabet gücünü korumasına, diğerlerinin ise sipariş kaybı yaşamasına yol açabilir.

Strateji ve uyum

Firmalar, tedarik zinciri ve fiyatlandırma stratejilerini ITC sonucuna ve olası nihai vergi yüküne göre güncellemek durumunda kalacak.

Sıradaki aşama

Kararın nihai uygulanması için ITC’nin “zarar” tespiti gerekiyor. ITC olumlu karar verirse, ABD Ticaret Bakanlığı antidamping ve telafi edici vergileri resmen devreye alacak; aksi durumda soruşturma kapanabilecek veya kapsamı daralabilecek.