100 milyon dolarlık büyüklüğe sahip olan Türkiye vinç sektöründe yabancı şirketlerin oranı yüzde 30 civarında iken, yüzde 70’i yerli şirketlerin elinde bulunuyor.
Türkiye’de toplam 50̀̀̀̀̀̀̀̀ye yakın vinç üreticisi bulunuyor. Otomotivden makinaya, demir çelikten metal eşyaya, tersaneden kimyaya kadar sanayinin hemen her alanına hizmet veren vinç sektörü, yıllardır kıramadığı ithalat artışına çözüm olarak Türk sanayicisine yerli üretimi desteklemeleri çağrısında bulunuyor.
Türkiye vinç sektöründe 2010 yılında 47.5 milyon dolar olan ihracat, 2011 yılında az da olsa azalarak 47.4 milyon dolar olarak gerçekleşti. Buna karşın ithalat yüzde 6.1 arttı ve 2010 yılındaki 164.5 milyon dolar değerinden 174.6 milyon dolara çıktı.
Vinç imalatı seri imalata uygun olmadığından, bu sektör aynı zamanda hem mühendislik hem de emek yoğun bir yapıda. Diğer bir özelliği de, imalat sırasında kullanılan ve ana girdileri oluşturan demir-çelik ve diğer hammaddelerin büyük bölümünün yurtiçi kaynaklardan sağlanması. Tüm belirtilen hususlar, vinç imalatında yurtiçi katma değerin yüksek olmasını sağlıyor. Vinç imalatı konusunda elde sağlıklı bir veri bulunmamasına rağmen tahminlere göre, 2011 yılında yurtiçi imalat 300 milyon dolar civarında oldu. 2012 yılında bu değerin 330 milyon dolara erişmesi bekleniyor.
Türkiyè̀̀̀̀̀̀̀de toplam 50̀̀̀̀̀̀̀̀ye yakın vinç üreticisi var ve bunlar son 10 yılda Avrupa kalitesinde ve dünya standartlarında vinç yapacak kapasite ve bilgi birikimine ulaştı. Buna rağmen sektör, bu yılın ilk iki ayında yaklaşık 8 milyon dolarlık vinç ithalatı gerçekleştirdi. Otomotivden makineye, demir çelikten metal eşyaya, tersaneden kimyaya kadar sanayinin hemen her alanına hizmet veren vinç sektörü, yıllardır kıramadığı ithalat artışına çözüm arıyor. Bu amaçla bu yıl yaptığı açıklamalarla Türk sanayicisine yerli üretimi desteklemeleri çağrısında bulunan Türk vinç sektörü, bu destekle Türkiye’nin cari açığının azaltılmasına büyük katkı sağlama hedefinde. Sektör aktörleri, sanayicilerin vinç ithalatı yerine yerli vinç kullanımıyla, Türkiye’nin dış ticaret açığının kapatılmasına önemli bir katkı sağlayacağı görüşünde birleşiyor.
ÜRETİMİN BEŞ YILDA İKİ KATINA ULAŞMASI BEKLENİYOR
Türkiye’de üretilen vinçler 25 ülkeye ihraç ediliyor. Ancak Türkiye’de üretilemeyen vinçlerin yanı sıra kullanıcıların marka tercihi nedeniyle ihracatın iki katı ithalat söz konusu. Türkiye’deki üreticiler son 10 yılda üretim kapasitelerini ve daha gelişkin ürünler imal edebilme yeteneklerini artırdı. Önümüzdeki yıllarda yerli üretime yönelik teşviklerle de beraber üretim ve ihracatın ithalata oranla daha hızlı artması ve vinç sektörünün cari açığa katkısının düşmesi bekleniyor. Vinçlerin de dahil olduğu iş makineleri üretimindeki gelişmeler, ithalatı yapılan vinçlerin önemli bir bölümünün yakın bir gelecekte üretilebileceğine işaret ediyor.
Orta vadede vinç talebinin gelişimini ve dolayısıyla üretim seyrini en fazla etkileyecek projeler, ulaştırma başta olmak üzere altyapı projeleri, inşaat sektöründeki dikey yapılaşma, limancılık sektöründeki gelişmeler ve sanayi talebi olarak öne çıkıyor. Ulaştırma ve Denizcilik Bakanlığı’nın 2023 hedefleri kapsamında gündemine aldığı, otoyol ve bölünmüş yollar için harcanması öngörülen tutar 120 milyar dolar civarında. Yeni demiryolu hatları, yeni liman ve havaalanı projelerinin yapımı da eklendiğinde bu tutar 200 milyar doların üzerine çıkıyor. Otoyollar, viyadükler, köprüler, tüneller gibi yapılar ise, vinç ihtiyacının da artması anlamına geliyor. Benzer şekilde liman, havaalanı ve diğer altyapı projeleri de vinç talebinin artmasına yol açacak yatırımlar olarak öne çıkıyor.
2023 İHRACAT HEDEFİ 500 MİLYON DOLAR
Yüksek bir ihracat potansiyeline sahip olan vinç sektörü, bu konuda özellikle1990’lı yıllardan sonra atılım yaptı. Dünyanın her yerine ihracat yapan sektördeki firmalar, toplam üretimlerinin yaklaşık yüzde 30-40’ını ihracata yönlendiriyor. Firmaların öncelikli hedef pazarları arasında ise, Rusya, Türk cumhuriyetleri, Ortadoğu, Arap Yarımadası ve Kuzey Afrika yer alıyor. Ancak ihracatta sağlanan önemli gelişmelere rağmen ithalat hala yüksek değerini koruyor. 2010 yılında 47 milyon 564 bin dolar olan ihracat 2011 yılında az da olsa azalarak 47 milyon 446 bin dolar olarak gerçekleşti. Bu yılın ilk iki ayında ise sektör, 11 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdi. Sektörün son 10 yılda Avrupa kalitesinde ve dünya standartlarında vinç yapacak kapasiteye ve bilgi birikimine ulaştığına dikkat çeken sektör aktörleri, sektörün Türkiyè̀̀̀̀̀̀̀nin vinç ihtiyacını çok rahat karşılayacağını hatta karşılanın 3-4 mislini ihraç edebilecek kapasiteye sahip olduğunu açıkladılar. Sektör aktörlerine göre, Türkiye, 2023 yılında 400-500 milyon dolarlık vinç ihracatı yapabilecek kapasiteye sahip.
“YERLİ VİNÇLERİN YABANCI MARKALARDAN KALİTE FARKI YOK”
Türkiye Elektrikli Vinç İmalatçıları Derneği (TEVİD) Başkanı Ahmet Tekin Çelikbilek, ülkede istikrar ve yatırım olduğu sürece vinç sektörünün de önünün açık olduğunu kaydetti. Ancak yılların verdiği yabancı hayranlığı ve kaprisler yüzünden ithalatın önüne geçilemediğine değinen Çelikbilek, yapılan ithalatı alışkanlık olarak yorumladı. “Türkiye’de kaliteli vinç imalatı yapan şirketler var. Yerli imalat vinçlerin yabancı marka vinçlerden kalite açısından hiçbir farkı yok. Üstelik daha uygun fiyatta olmasına rağmen maalesef talep edilmiyor ve yurtdışından ithal ediliyor” diyen Çelikbilek, 2012 yılının iki ayda 8 milyon dolara yakın sektörün rahatlıkla imal ettiği ürünlerin ithal edildiğini aktardı. Türkiyè̀̀̀̀̀̀̀deki vinç üreticilerinin Avrupà̀̀̀̀̀̀̀ya kesinlikle ihtiyacı olmadığını dile getiren Çelikbilek, “Türkiyè̀̀̀̀̀̀̀nin vinç ihtiyacını çok rahat karşılarız. Karşıladığımızın da 3-4 katını ihraç edebilecek kapasiteye sahibiz” yorumunu yaptı.
Sektörde standartlara uygun imalat yapmayan firmaların denetlenerek, imalat koşullarının iyileştirilmesi ya da men cezası ile karşı karşıya kalmalarını sağlayacak yasal yetki düzenlemeleri yerleştirmeyi amaçladıklarını söyleyen Ahmet Tekin Çelikbilek, TEVİD’e imalat denetim yetkisinin verilmesinin sektörün standartlarını artırması yönünde olumlu ilk adım olacağını belirtti.
İTHALATTA ÇİN YİNE İLK SIRADA
Makina İmalatçıları Birliği Genel Koordinatörü Arslan Sanır, 2010 ve 2011 yıllarında gerçekleşen rakamlara bakıldığında Türkiye’nin vinç ihracat pazarlarının son yıllarda önemli değişkenlikler gösterdiğini, komşu ve yakın ülkelerin payının arttığını söyledi. Son dönemde yaşanan olayların etkisi ile Libya’ya yapılan ihracatın 2.7 milyon dolardan 627 bin dolara, Mısır’a yapılan ihracatın 2.8 milyon dolardan 1.4 milyon dolara ve Fas’a ihracatın da 544 bin dolardan 137 bin dolara gerilediğini aktaran Sanır, “Almanya’dan yapılan ithalat yarı yarıya azalırken Çin’den yapılan ithalattaki artış ise dikkat çekiyor. Bu ülkeden yapılan vinç ithalatı katlanarak artıyor. 2006 yılında sadece 2.7 milyon dolar olan ithalat 2007’de 8.2 milyon dolar, 2008’de 17.6 milyon dolar, 2009 yılında 30 milyon dolar oldu. 2010 yılında 25.6 milyon dolara gerilemiş ise de 2011 yılında yüzde 80’e yakın artarak 46 milyon dolara ulaştı. Dikkat çeken bir gelişme de Hollanda’dan yapılan ithalattaki büyük değişim. Son beş yılda bu ülkeden yapılan ithalat en yüksek 5.7 milyon dolar olurken, 2011 yılında 21.7 milyon dolara ulaşarak bir sıçrama gösterdi” dedi.
“YÜZDE 8 KDV ORANI VİNÇLERDE DE UYGULANMALI”
Vinç sektöründe birçok sorun yaşandığını dile getiren İstif Makinaları Distribütörleri ve İmalatçıları Derneği (İSDER) Genel Sekreteri Faruk Aksoy, 2’nci el ithalatı konusunda yaptıkları çalışmalar neticesinde 75 tona kadar üretimi olan ürünlerin 2’nci ellerinin Türkiye’ye ithaline yasak getirdiklerini belirterek, bu yasağın devam etmesi ve tonajın artması konusunda da çalışmalar yaptıklarını ifade etti. Vinçlerin tamamen taşıyıcı araç üzerine tescillenen ekipmanlar olduğunu ve üst yapıların taşıyıcı araçla birlikte fakat ayrı tescil numaraları ile tescile tabi olması gerektiğini söyleyen Aksoy, şöyle konuştu: “Bu uygulama birçok kötü niyetli insanların bu boşluktan yararlanmasının önünü kesecektir. Ayrıca vinçlerde araçlar gibi ihtisas sahibi TÜVTURK benzeri bir kuruluş tarafından ekipmanın özelliklerine göre mutlaka periyodik bakımının yapılıp yapılmadığının denetlenmesi gerekiyor. Ayrıca periyodik bakımlarının zamanında yapılması temin edilmeli ve bu durum zorunlu olmalı. Özellikle vinç gibi önemli üst yapıların periyodik kontrollerinin daha ciddi bir şekilde yapılmasının maddi ve manevi kayıpları önleyecektir.”
Vinç ihracatı (Bin dolar)
2010 2011 2012
(Ocak/Şubat)
Ürünler
Sabit mesnet üzerine gezer köprü vinçleri 11.246 9.876 2.823
Hareketli kaldırma çerçeveleri taşıyıcı 1.926 1.960 359
Vinçler 12.881 16.219 3.238
Kule vinçler 4.440 2.828 565
Seyyar dirençli vinçler 576 183 91
Lastik tekerlekli kendinden hareketli 1.169 2.106 2.083
Diğer kendinden hareketli 4.477 4.786 147
Kara taşıtlarına monte edilen kaldırıcı 3.038 5.226 1.184
Diğer kaldırıcı 7.807 4.257 672
Genel Toplam 47.564 47.446 11.166
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
