Hareket Otomasyonu ile geçen 20 YIL

İlk kurulduğu yıllarda yüksek teknolojik ürünleri, PLC’leri, sürücüleri Türk nihai kullanıcılarına; bu cihazların kullanımını öğretmek ve kaliteli ürünleri onlara satmayı hedeflediler. Elsim zamanla müşterilerinden gelen istekleri yerine getirerek sistem kuran bir mühendislik şirketi haline geldi. Firma şuanda tahrik otomasyonu dediğimiz alanlarda, özellikle yüksek hassasiyet isteyen konularda uzmanlaş durumda. Sarma açma, senkronizasyon, pozisyonlama vb. tahrik otomasyonunda kullanılan birçok alanlarda kendini kabul ettiren bir şirket konumuna ulaştılar. Bu yıl 20. yılını kutlayan ve bu vesile ile 2009 yılı boyunca çeşitli organizasyonlar düzenleyecek olan Elsim’in Genel Müdürü Yük. Elek. Müh. Hasan Basri Kayakıran yapmış oldukları çalışmaları bizimle paylaştı.

Sektöre sunduğunuz ürün gruplarından ve bunların kullanım alanlarından bahseder misiniz?

Tahrik otomasyonunda gerekli olan hemen her ürün, ürün gamımızda var. Almanya ve İtalya’dan konusunda uzman firmalarla çalışıyoruz. PLC ürünlerimiz, AC-DC servo motor ve sürücülerimiz, operatör panellerimiz, tako jeneratörlerimiz, enkoder ürünlerimiz ve sensörlerimiz var. Bir de, hareket kontrol için özel cihazlar üreten bir firmanın ürünlerini de sistemlerimizde kullanıyoruz.

En değerli ürünümüz: Mühendisliğimiz…

Üretim yapılan her yerde karşımıza çıkan tipik hareket türleri vardır: Tel, bir bobinden çözülerek imalata verilir. Haddelenen alüminyum levha merdaneye sarılır. Üretilen saç merdanelerden geçirilerek ileri hareket ettirilir. Bazen belli noktalarda hızın artırılması istenir, bazen aynı hızda olması gerekir. Ürünün kesilmesi, dilinmesi, boyanması, baskısı, parlatılması, delinmesi gibi özel işlemler istenebilir. Döner bıçak, uçan testere gibi özel hız profilleri de karşımıza çıkabilir.

Bugün tahrik otomasyonunda karşımıza çıkacak her türlü problemi çözebileceğimize inanıyoruz. Tahrik otomasyonu demek sadece sürücü parametrelerini iyi ayarlamak ve PLC’ yı rahat programlamak değildir. Motor bilgisi, her motor türünün sınırlarının iyi tahlili, sağlıklı elektrik bilgisi ve biz elektrik mühendislerinin korkulu rüyası makine ve redüktör, hidrolik gibi makine ekipmanları bilgi ve tecrübesi gerekmektedir. Her makinanın değişik davranış şekli, farklı hız-tork profili vardır. Her kullanıcı makinesinin farklı özellikleri olmasını ve farklı şekilde kullanmayı isteyebilir. Fakat sonuçta makinelarda istenilen tek ortak özellik; yüksek üretim hızı, yüksek hassasiyet ve ekonomik maliyettir.

Elsim mühendislik kadrosu, kurduğumuz sistemlerin projelendirilmesini, PLC, Scada, OP yazılımlarını, sürücü parametrelerinin ayarını ve haberleşme ağının kurulmasını sağlarken, pano atölyemiz yapılan projeye uygun montaj ve kablajını yapar ve test ederek müşteriye teslim eder. İstendiğinde saha ekibimiz saha montajını yaptıktan sonra teknik ekibimiz makineyi devreye ve üretime alarak teslim eder.

Servis…

Mühendisliğini yaptığımız sistemlerin ve sattığımız her ürünün ilk günkü performansında çalışması için gerek saha da, gerek de atölyemizde servis hizmetleri veriyoruz. Makine imalatçılarımızın ihracat çabalarını, yurtdışında da hizmet vererek destekliyoruz.

Hannover Messe’de İstanbul Milletvekili Prof. Dr. Nevzat Yalçıntaş, İTO Başkanı Murat Yalçıntaş ve İTO Yönetim Kurulu üyeleri Elsim standını ziyaretlerinde Elsim’ i böyle önemli bir teknolojiyi Türkiye’ de ürettiği için de tebrik ettiler.

Senkron Tork Motorunu (STM) Türkiye’den sonra geçen sene de Hannover Messe 2007’de ve son iki senedir de SPS/IPC Nürnberg’de dünya ile buluşturuyorsunuz. STM, Dünya ve Türkiye için neden bu kadar önemli? Bu fuarlarda dünyanın en önemli motor üreticileri varken, STM’in hangi özelliği ile bu kadar ilgi çekti?

Yüksek kalitede ve daha kısa zamanlarda üretme ve rekabetin artmasıyla maliyetleri ciddi anlamda kontrol altına alma zorunluluğu herkesi alanında yaratıcı olmaya zorluyor.

Elektrik motorunun tarihçesine baktığımızda ilginç bir nokta görüyoruz. Faraday 1833 yılında elektrik motorunu icat etti. Siemens’in bu buluşu motor olarak kullanıma sunması 30 yıl sonraya denk geliyor. Bu tarihten sonra motor sektöründe her 30 yılda bir önemli bir buluş veya gelişme ortaya çıktı. Ancak son 10 senedir uygulamaya özel isteklerin artması, 30 yıl kuralını bozdu.

Yüksek kalitede ve daha kısa zamanlarda üretme ve rekabetin artmasıyla maliyetleri ciddi anlamda kontrol altına alma zorunluluğu herkesi alanında yaratıcı olmaya zorluyor. Her ürün gurubuna piyasadan gelen istekler var. Motorlar da bu taleplerden payını alıyor. Gelen istekler farklı gruplarda toplanabilir.

Enerjinin Verimli kullanımı

Düşük kayıplı silisli saç kullanılarak ve rotora alüminyum yerine bakır kafes yerleştirilerek geliştirilen EFF1 tipi motorlar ile verimlilik arttırıldı.

Yüksek Devirli Motor

Özellikle kompresör uygulamaları için geliştirilen bu motor ile önemli şekilde enerji tasarrufu planlamaktadır.

Linear Akım-Tork eğrisi ile aşırı yüklenebilen ve yüksek dinamizme sahip DC motorun ana özellikleri taşıyan fakat DC gibi bakım istemeyen bir motor. Bu yönde Sicmemotori gibi birçok motor üreticisi başarı ile çözümler ürettiler. Kare gövdede, aynı DC motor boyutları ile aynı dinamizmde ve iki katı akım ile iki katı tork üretebilen AC motor üretildi.Bu motorun en önemli sırrı çok iyi soğutulmasında yatıyor.Önce küçük gövdelerde başlayan bu motor şimdilerde 800 kW’a kadar geliştirildi.Bu gelişmeler ile, DC motorun son kaleleri daha güçlü zorlanmaya başladı.

Düşük Devirli Direk Tahrikli Motor

Son yıllarda en yoğun çaba ise bu yönde harcanıyor. Son Nürnberg Fuarında bu tür motoru üreten firmaların arttığını görüyoruz. Senkron yapıda, yüksek kutuplu sargılı ve tabii mıknatıslarla güçlendirilen bu motorlarla çok büyük bir güç yoğunluğu elde edildi. Makinenin direk tahriki ile büyük avantajlar elde ediliyor ve mekanik aksamlardan arınılmasıyla bakım ve arıza gibi problemler azalıyor.

STM Senkron Tork Motorunun işin özünde bu motorlar ile ortak noktası, düşük anma devirli ve çok büyük güç yoğunluğunda olması. Ancak onlardan en önemli farkı, motorun yapısında saklı. Bilinen motor teorisini alt üst eden STM motor, iki veya dört kutuplu sarılıyor. Motora yerleştirilen tabii mıknatıslar ve motorun özel geometrisi motorun düşük anma devrinde dönmesini sağlıyor. Güç yoğunluğu biraz daha iyi. Ancak iki noktada STM motorun dayanılmaz farkı ortaya çıkıyor. İlki,düşük kutuplu sargıdan dolayı motor verimliliği çok yüksek. 96’lara varan verimlilik ile uygulamalarda önemli enerji tasarrufu sağlamak mümkün olmaktadır. Diğer önemli fark ise,benzer motorlarda su soğutma ihtiyacı varken,STM motorun soğutma gereksinimi yoktur. Su soğutması çok etkili bir soğutma tekniği olmasına karşın masraflı ve bakım gerektiren bir yöntemdir. STM motora su soğutması uygulanması halinde minimum 60 güç artımı mümkün olabilecektir.

STM çalışmaları sırasında farklı bir yapıya geçerek güç yoğunluğumuzu çok önemli derecede arttırdık. Yeni nesil motorumuzun adını SQM koyduk. Bu nesilde hedeflediğimiz tork 10.000 Nm olacaktır. Devir ayarı geri beslemeli veya beslemesiz herhangi bir sürücü üzerinden yapılabilir

STM’in Türkiye için olan önemli özelliği ise bence çok önemli. Hatırladığım kadarıyla ilk defa çok önemli bir teknolojik buluş önce hem Türkiye’ de üretiliyor hem de Türk Makine imalatçıları Avrupalı rakiplerinden faz farkı ile daha önceden bu motoru kullanma imkânını buluyorlar ve dolayısıyla daha avantajlı bir duruma gelme şansını yakalıyorlar, hem de gerçek fiyatına.

ELSİM’den Türkiye’nin İlk Servo Motoru…

Üretimin hızlı bir şekilde yerine getirilmesi sanayide önemli bir faktördür. Hızın yanında yapılan işin kalitesini belirleyen hassas hareketler de önemli bir gereksinim halini almıştır.
Bu nedenlerden dolayı servo motor olarak tanımlanan sistemlerin kullanımı gün geçtikçe artmaktadır. Servo motorların en önemli özellikleri çok kısa zamanlarda hızlanabilmeleri, istenilen pozisyonlara hassas şekilde gidebilmeleridir.

Piyasanın tamamının bu motorlara geçmemesinin nedeni maliyetleridir. Standart Asenkron motorlara göre maliyetleri yüksektir. Ayrıca Servo Motorlarda geri besleme elemanı kullanma zorunluluğu vardır. EMF (“Elsim Motor Faaliyetleri” ) marka servo motorların ilk aşamada 2 farklı tipi mevcut. Biri yüksek devirli (1500d/d ve 3000d/d), diğeri de düşük devirli ve standart frekans konvertörü ile de çalışabilen, yüksek torklu 100d/d ile 500 d/d arasındadır.

EMF marka servo motorların üretiminin temel amacı Türk sanayisine düşük maliyetli, buna karşın yüksek performanslı servo motoru kazandırmaktır.


Win’09 Fuarında “EKSTRUDER’de Redüktöre SON…” sloganıyla Extruder üreticinin ilgi odağı oldunuz. Bunun avantajlarından bahsedebilir misiniz?

Vida direk motora bağlandı ve aynı şartlarda çalışan makineye göre 30 enerji tasarrufu sağlandı,
· Yıllık 4400 EU’ ya kadar makinanızda tasarruf sağlayın.
· SQM160 Senkron Tork Motorumuz 1400 Nm güç’e kadar kullanılır.
· Sıfır ile nominal hıza kadar sabit tork ile çalışır.
· Ayarlanan hız her yük şartında değişmez.
· Redüktör derdinden kurtulun.
· 6000 Nm’ e kadar tüm tork ihtiyacını sadece tek motorla, direk bağlantı ile karşılayabilirsiniz.
· En düşük devirden nominal devrine kadar aynı torku sağlar.
· Ayarlanan devir en sert malzemede bile değişmez.
· Mekanik dertlerden kurtulun.
· Su soğutması yoktur.

ÖRNEK UYGULAMA

İşlenen malzeme
50mm vida çapı
949 TPV malzeme tipi
50m/min hat hızı
Vida ve kovan özel bir flanş ile SQM160 motora bağlanıyor.

Uygulama örneğinde kullanılan:
Motor:SQM160-300-100-K-S-X (Elsim)
Sürücü:XVy44590-KBX (Gefran)

Son olarak Elsim’in 20. yılıyla ilgili ne gibi çalışmalar yaptınız, bizimle paylaşır mısınız?

Biz 20. yıl kutlamasını tek bir günle sınırlandırmamak istedik. Tüm yıla dağılan aktiviteler planladık. WIN Fuarında standımızda bir Nostalji Sergisi açtık. Yine fuarda dağıtmak üzere “Akşam Postası” adında bir gazete hazırladık ve dağıttık. Çeşitli üniversitelerde seminerler düzenliyoruz, örneğin önümüzdeki günlerde Yıldız Teknik Üniversitesi’nde “Hareket Otomasyonu ile geçen 20 YIL” adlı seminerimize sizi de bekleriz. Ücretsiz Teknik seminerlerimiz sürecek. Sakarya Üniversitesi’nde, Sahimo’ya, hidrojen enerjisiyle tasarlanan araca sponsor olduk. Sürpriz başka aktivitelerimiz de var.

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.