1980li yıllarda konvansiyonel tezgahlardan nümerik kontrollü (CNC) tezgahlara geçişle birlikte kesici takımlarda da değişiklik yapılması zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
1980’li yıllarda konvansiyonel tezgahlardan nümerik kontrollü (CNC) tezgahlara geçişle birlikte kesici takımlarda da değişiklik yapılması zorunluluğu ortaya çıkmıştır.
Bu tarihe kadar silindirik şaftlı (dönel) kesici takımlar çoğunlukla yüksek hız çeliği (HSS) malzemeden üretilmekte idi.
Talaşlı imalat tezgahlarındaki değişiklikle beraber kesici takım malzemelerinde de HSS’ den KSM (Komple Sert Metal – Karbür) malzemelere yönelme olmuştur. KSM’li takımlar, yüksek hızlara çıkabilmekte ve yüksek çalışma sıcaklığına dayanabilmektedir. Böylece bu takımlarla daha kısa sürede, istenilen hassasiyetli parçalar üretilebilmektedir.
Diğer taraftan, halen önemli miktar ve tiplerde HSS malzemelerden üretilen kesici takımlar vardır ve mevcut pazarda da önemli bir yer kaplamaktadır. Çünkü, bazı tezgah ve parça işleme şekillerinden dolayı uzunca bir süre daha HSS malzemeden takımlar üretilmeye ve kullanılmaya devam edileceği tahmin edilmektedir. KSM’lerden üretilen takımların HSS’lerden üretilen takımlara göre üstünlüğü, aşınma mukavemetlerinin yüksek, dolayısıyla takım ömürleri de daha uzundur. Negatif yönleri ise, kırılma rizikosu daha fazladır. Bu sebeple HSS-PM (powder metallurgy) malzemeden üretilen takımlar kısmen de olsa HSS’lerden üretilen takımlara karşı aşınma mukavemetleri (takım ömrü) arttırılmıştır.
Günümüzde özellikle, vidalı takımlar ve uzun tip matkap uçları (daha esnek olma zorunluluğundan ötürü) HSS-PM malzemelerden üretilerek sanayide yoğun olarak kullanılmaktadır.
Bu arada, kesici takımlarda malzemenin yanında, çeşitli tip ince film kaplama (PVD) yapılarak takım ömürlerini oldukça artırmak mümkün olmaktadır.
Her kaplamacı firma kendine özgü kaplama çeşidi geliştirerek reka bette bir adım öne çıkmak istemekte, bu da kesici takım sektöründe sürekli bir değişim, ilerleme ve çeşitlilik sağlamaktadır.
Kesici takımlarda 4 ana parametreden bahsedilebilir:
• Kesici takım malzemesi,
• Isıl işlem (HSS’lerde),
• Kesicilerde geometrik özel likler,
• Kaplama cinsi ve tekniği.
Bu dört özelliği, kesici takım üreticilerinin kontrol altında tutmaları, başarıları için elzemdir. Kesici takım kullanıcılarının ise aşağıdaki noktalara dikkat etmesi gerekmektedir: • İşlenecek malzeme özellikleri,
• Kesme şartları (kesme hızı, ilerleme vb.),
• Soğutma (kesme yağı, emül siyon, hava vb.),
• Takım bağlama şekilleri (pens, koni, weldon vb.),
• İşlenecek parçanın sabitlen mesi,
• Kullanılan tezgahın özellikleri.
Kesici takımlardan optimum fayda sağlamak için yukarıdaki parametrelere gerek takım üreticilerinin gerekse takım kullanıcılarının azami dikkati ve özeni göstermeleri gerekmektedir. Keza 2000’li yıllarda, talaşlı imalatta işlenen parçaların malzemesinde alaşımlı malzemelerin arttığı görülmektedir.
Bu malzemeler, daha hafif buna karşın daha dayanıklı malzemelerdir. Bunların gerek işlenme şartları gerekse takım özellikleri (geometrik şekil ve kaplama cinsleri) farklılık arz etmektedir. Bu malzemeler otomotiv, medikal, havacılık ve uzay, plastik sanayi vb. alanlarda kullanılmaktadır. Bu sebeple, kesici takım üreticilerinin pazarda var olabilmeleri için BRANŞLAŞMALARI gerekmektedir.
Buna bağlı olarak takım üreticilerinin malzeme gruplarına yönelik kapsamlı AR-GE çalışmaları yaparak o gruba özgü takımlar geliştirmeleri gerekmektedir. Bunu sağlamak içinse şu kesimlerin iş birliğine ihtiyaç vardır:
• Kesici takım üreticileri
• Üniversiteler
• Kesici takım kullanıcıları
Sonuç olarak, talaşlı imalatta kesici takım maliyeti önemli bir yer işgal etmektedir.
Maliyetlerin düşürülmesi ise doğru takımın doğru yerde kullanılması ile sağlanabilir. Geleceği yakalamak için AR-GE, uzmanlık ve branşlaşmaya ihtiyaç olacaktır.
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
