Metal ihracatında birim fiyatlar yükseldi, ihracat endeksi yeni yıla umutlu girdi

Türkiye metal sanayi ihracatında önemli bir gösterge olan ve İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) tarafından hazırlanan “TR-METALENDEKS Türkiye Metal Sanayi İhracat Endeksi”nin ocak ayı sonuçları açıklandı. Metal sanayi ihracat miktar endeksi, kasım ve aralık aylarındaki düşüşün ardından yeni yılın ilk ayında sınırlı da olsa bir artış gösterdi. Ocak ayında pazarlardaki durgunluk sürerken, endeks aralık ayındaki 124,9 puan seviyesinden ocak ayında 125,2 puana çıktı. Ocak ayında ABD dolarının güçlenmesi metal fiyatlarını baskılarken, jeopolitik gelişmelerin etkisinin sürdüğü ve korumacılık endişelerinin de yayılmaya başladığı gözlendi. Türk lirası da ocak ayında reel olarak değer kazandı. 

Metal ihracatında endeks birim fiyatlarla yükseldi 

Metal sanayi ihracat birim değer endeksi, miktardaki sınırlı ve birim fiyattaki artışa bağlı olarak ocak ayında yükseliş gösterdi. Ocak ayında değer endeksi 144,9 puandan 150,0 puana çıkarken, benzer şekilde metal sanayi ihracat birim değer endeksi de ocak ayında, aralık ayındaki 116,1 puan seviyesinden 119,8 puana çıktı. Ocak ayında dünya metal fiyatları sınırlı ölçüde yükselirken, ihracat pazarlarında fiyatların düşürülmesi baskısı da sürdü. Bunlara rağmen ihracat birim değer endeksi yeni yıla yükselişle başlamayı başardı.  İhracat ortalama birim fiyatları aralık ayında 4,34 dolar/kg iken ocak ayında 4,48 dolar/kg olarak gerçekleşti. İhracat birim fiyatlarının, ocak ayında dünya metal fiyatlarında yaşanan sınırlı artışlara ve bakır ve alüminyum fiyatlarının sadece son hafta sınırlı yükselmesine karşın daha belirgin bir şekilde yükselmesi dikkat çekti. 

Endekslerdeki değişimlere ilişkin yapılan değerlendirmede, ocak ayında TR-METALENDEKS’in pazarlardaki durgunluktan, jeopolitik gelişmelerden, ABD dolarının güçlenmesinden, metal fiyatlarındaki durağanlıktan, ticarette ilk korumacılık adımlarından etkilendiği, yurtiçinde ise ocak ayında gelen yüksek enflasyonun moralleri bozduğu kaydedildi. Türk lirası ocak ayında da reel olarak değerlenmeye devam ederken, Merkez Bankası ocak ayında ikinci faiz indirimine gitti. Değerlendirmede, “Ocak ayında TR-METALENDEKS değer ve ihracat birim değer endeksleri birlikte yükseldi. Miktar endeksi hemen hemen aynı kaldı. Küresel metal fiyatlarının durağan kaldığı ortamda ihracat birim fiyatlarında sağlanan artış başarı oldu” ifadeleri kullanıldı. 

Küresel ekonomide yeni bir dönem açılacak

2025 yılının ilk ayında ABD’de yeni yönetimin göreve gelmesiyle birlikte uygulamaya başladıkları ekonomi ve ticaret politikaları belirleyici olmaya başladı. Ticarette korumacılık tarafında ilk adımlar atılırken, Meksika ve Kanada’ya yüzde 25 ithalat vergileri getirildi, ardından uygulama 1 ay ertelendi. Çin’e ise ilave yüzde 10 ithalatta vergi gelirken, Çin de karşı adımlar attı. 

ABD merkez bankası ocak ayında faiz indirimine ara verdi, Avrupa Merkez Bankası ise faiz indirimlerini sürdürdü. ABD doları güçlenmeye, birçok ülke para birimi değer kaybetmeye devam etti. 

Yılın ilk ayında yaşanan bu gelişmeler ile küresel ekonomide durgunluk sürdü. Küresel sanayi PMI verisi ocak ayında her ne kadar 50,1 puana çıkıp genişleme bölgesine geçse de zayıf kalmaya devam etti. Ocak ayında yaşanan ekonomik, siyasi ve jeopolitik gelişmelerin ve beklentilerin oluşturduğu koşullar içinde küresel metal sanayinde faaliyetler zayıf seyrini sürdürüyor. Küresel metal sanayi üretim PMI verisi 47,2 puandan 47,3 puana çıkarken üretimde daralma devam etti. Alınan siparişler PMI verisi ise 45,0 puandan 49,8 puana sert bir artış gösterdi. 

Avrupa’daki durum Türkiye için endişe verici

Avrupa metal sanayi PMI verileri de yeni yılın ilk ayında zayıf kaldı, 40,0’dan 40,7’ye çıktı. Alınan siparişler PMI verisi ise 38,8 puandan 37,2 puana düştü. Avrupa’daki metal sanayi verileri yüksek daralmaya işaret etmesi, Türk metal sanayi ihracatı için de endişe yaratıyor. 

Yeni yılın ilk aylarında da talebin zayıf kalacağı tahmin edilirken, 2025’te daha az sayıda faiz indirimi bekleniyor. ABD’de yeni yönetim ile başlayan jeopolitik sorunlardaki gelişmeler ve ABD’nin ithalatta vergi uygulamaları kararları izlenmeye devam edilecek. Kısa vadede metal fiyatlarının bir süre daha zayıf kalması ve ABD dolarının güçlenmesi beklenirken, ihracat endekslerinde toparlanma için bir süre daha geçmesi gerekiyor.

Sıkılaştırma politikaları reel sektörü zorluyor

2025 yılının ilk ayında enflasyonun beklentileri aşarak yüzde 5’in üzerinde gerçekleşmesi, enflasyondaki düşüşün sağlanması için uygulanan sıkı para politikaları tahminlerden daha uzun sürebileceğine işaret ediyor. Nitekim merkez bankası 2025 yılsonu enflasyon hedefini de yüzde 21’den yüzde 24’e çıkarırken, faiz indirimlerine ilişkin beklentiler azalmaya başladı. 

Sıkılaştırma politikaları reel sektörü zorlamaya ve yurtiçinde talebi sınırlamaya devam ediyor. Aynı anda yurtdışı pazarlarda da toparlanmanın ötelenmesi, sanayi üretiminde ivme kaybını beraberinde getiriyor.
Türk sanayisinin en önemli göstergelerinden olan İSO Sanayi PMI verisi yeni yılın ilk ayında düşerek 48,0 puan ile daralma bölgesinde kaldı. Yüksek finansman maliyetlerinin yanında yeni ücret artışlarının maliyetleri önemli ölçüde yükseltmesi, ihracatı zorlamaya devam ediyor. 

Beklentiler ne diyor?

Her ay yapılan beklenti anketi ile oluşturulan beklenti endeksi ocak ayı sonuçlarına göre, ihracat pazarlarında toparlanma işareti henüz görülmezken, yurtiçinde uygulanan sıkılaşma politikalarının girdi stoklarında azaltıcı etkileri ise görülmeye başlandı. 

Ocak ayı beklenti endeksine göre, alınan ihracat siparişleri ocak ayında sınırlı düşüş gösterdi ve pazarlarda durağanlık devam etti. Siyasi ve jeopolitik gelişmeler pazarları baskılarken, korumacılık önlemleri beklentileri artıyor. Ocak ayında alıcıların fiyat baskısı ve fiyat indirim taleplerinin devam etmesine ve metal fiyatlarının da gerilemesine rağmen ocak ayında alınan siparişlerde ihracat birim fiyatları sınırlı ölçüde yükselmeyi başardı. Sipariş alınan müşteri sayısındaki genel daralma eğilimi yavaşlayarak da olsa sürüyor. Alınan ihracat siparişlerindeki kar marjları artan küresel rekabetin baskısı altında kalmaya ederken, kar marjlarındaki düşüş yavaşla eğiliminde. Alınan ihracat siparişlerinde tahsilat süreleri ise ocak ayında çok sınırlı ölçüde uzadı. Ekonomideki sıkılaştırma politikalarının etkileri ile yurtiçinden alınan siparişler ocak ayında geriledi. Bu düşüş üretimi sınırlamaya devam ederken, hammadde ve girdi stokları bir önceki aya göre sınırlı bir artış gösterdi. Ocak ayında yurtiçi ve ihracat siparişlerinin oluşturduğu ihtiyaca bağlı olarak hammadde ve girdi stokları durağanlaştı. Nihai ürün stokları ise aralık ayından sonra ocak ayında da sınırlı ölçüde arttı.

‘Önümüzdeki firsatlari iyi değerlendirmeliyiz’

İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) Yönetim Kurulu Başkanı Çetin Tecdelioğlu, yaşanan zorluklara rağmen birim fiyatlardaki yükselişin kendileri için umut verdiğini ve yıla iyi bir başlangıç yaptıklarını söyledi. 

Suriye’deki savaşın bitmesi ve ABD’de Trump yönetiminin Çin’e getireceği kısıtlamaların yılın son aylarında Türkiye üzerindeki olumlu etkilerinin görülmeye başladığını anlatan Tecdelioğlu, bu gelişmelerin 2025’te yeni fırsatlar yaratabileceğini ifade etti. Türkiye için en büyük fırsatların çevremizdeki savaşların bitmesi ve bölgenin normalleşmesiyle çıkacağını belirten Tecdelioğlu, sadece Suriye’de müteahhitlik hizmetleri başta olmak üzere en az 10 milyar dolar ve üzerinde bir ekstra pazar oluşabileceğine dikkat çekti. Türkiye üretimde ve tedarikte çok önemli bir ülke olduğunu vurgulayan Tecdelioğlu, Çin ve Uzakdoğu’ya karşı örülen duvarların Türkiye’nin dünyaya partner olabilecek ülke konumunu güçlendirebileceğini belirtti. Tecdelioğlu, “Dünyada tedarik zincirinde en önemli ülkelerden birisiyiz. Kaliteli üretimin yanında hızlı teslimatımız, parsiyel mal üretme becerimiz ve güçlü bankacılık sistemimiz bizi öne çıkarıyor. Bunu iyi değerlendirmemiz lazım.” ifadelerini kullandı.

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.