Türkiye paslanmaz çelik ihtiyacının tamamını ithalat ile karşılıyor. Yıllık 700 bin ton ithalat yapan Türkiye, bu alanda üretim gerçekleştiremiyor. İthal edilen paslanmaz çeliğe uygulanan yüzde 12’lik vergi ise sektörü çıkmaza sürüklüyor. İç pazarda yaşanan talep daralmasına karşın ihracata yönelen firmalar ithalatta uygulanan yüzde 12’lik verginin kaldırılmasını talep ediyor.
HAZIRLAYAN: ERKAN ÇAKAN
Türkiye paslanmaz çelik sektörü yüksek üretim maliyetleri ve globalde ekonomik durgunluğun yanı sıra yüksek enflasyon etkileriyle 2023’e başladı. Çelik sektörünün yaşadığı sorunlara paralel olarak paslanmaz sektöründe de %20 daralma yaşandı. İthalat 650 bin tona düşerken, ihracat 120 bin ton oldu. 2023 yılının sonunda paslanmaz çelik ürünlerine uygulanan yüzde 8’lik verginin yüzde 12’ye çıkarılmasıyla sektörde kan kaybı hızlandı. Paslanmaz çelikte tamamen ithalata bağımlı olan sektör bu vergi artışı ile 2024’e başladı. Daralan iç piyasa ile birlikte ihracata yönelen firmalar artan maliyetlerle ihracatta rekabet edebilirliğini kaybetmeye başladı.
Sektör temsilcileri şimdilik uygulanan verginin kaldırılması başta paslanmaz çelik sektörü olmak üzere tedarik sağladığı tüm sektörlerin üretim maliyetlerinde önemli bir düşüş sağlayacağına dikkat çekiyor. İthal edilen paslanmaz çelik katma değerli hale getirilerek hem iç pazarın ihtiyacı karşılanırken hem de ihraç ediliyor.
1 milyon tonluk bir tesisin yatırım maliyeti 7-8 milyar dolar
Paslanmaz Çelik Dünyası olarak görüşlerine yer verdiğimiz Paslanmaz Sanayici ve İş İnsanları Derneği (PASİD) Yönetim Kurulu Başkanı Arslan Küçükemre ise Türkiye’de yıllık yaklaşık 1 milyon tonluk paslanmaz çeliğe ihtiyaç olduğunu ve paslanmaz çelikte tamamen ithalata bağımlı olunduğunu belirtti. Küçükemre, “Türkiye, bu alanda artık yatırım yapabilir. 1 milyon tonluk bir tesisin yatırım maliyeti 7-8 milyar dolar seviyelerinde. Bu yatırım bedeli 4-5 yıllık ithalata denk geliyor. Bu yatırım için paslanmaz çelik sektörü olarak elimizi taşın altına koymaya hazırız. Ancak bu sadece özel sektörle olmaz, devlet desteğine de ihtiyaç var” diyor.
2023 DÜNYADA PASLANMAZ ÇELİK ÜRETİMİ 54 MİLYON TON
İhracatta rekabet edebilmek için paslanmaz çelik üretmeliyiz
Türkiye için paslanmaz çelik üretimi, yer altı, yer üstü ve insan kaynakları da dahil ülke kaynaklarını harekete geçirerek ülke insanın ihtiyaçlarını karşılayabilen kritik sektör. Türkiye dünyada krom cevheri üretimi sıralamasında ilk 8 ülke içindedir. Krom üreticisi ülkelerden yalnız Türkiye ve Arnavutluk’un paslanmaz çelik tesisi yoktur. Küba’da ihracat yapabilen 150.000 ton kapasiteli bir paslanmaz çelik tesisi bulunmaktadır. Türkiye demir çelik sektöründe güçlü rakiplerle baş edebilmesi için paslanmaz çelik üretmesi önem arz ediyor. Kurulacak bir tesis rekabet gücünü tartışmasız daha da yükseltecektir. Geleceğin malzemesi olan paslanmaz çeliğin üretimi; ülke ekonomisinin büyütülmesi ve geliştirilmesi açısından büyük önem taşıyor. Türkiye paslanmaz çelik ihtiyacının tamamını ithalat ile karşılıyor. Yıllık ortalama 700 bin ton ithalatı yapan Türkiye, bu alanda üretim gerçekleştiremiyor.
Paslanmaz çelik ihtiyacının tamamı ithalatla karşılanıyor
Paslanmaz çelik sektörü yaklaşık 5 milyar dolarlık bir hacme ulaşmış durumda. Sektörde yaklaşık 500 firma faaliyet gösteriyor. Mutfak araç gereçlerinden tekne imalatına, santral üretiminden endüstriyel makina parçalarına, araba parçalarından havacılık ve uzay sanayisine, bina iç ve dış cephesinden inşaat demirlerine kadar Türkiye’nin lokomotif sektörlerine tedarik sağlıyor. Bu da sektörün Türkiye sanayisi için ne kadar önemli olduğunu gösteriyor. Yaklaşık 250 milyar dolar ihracat yapan Türkiye’nin daha fazla üretim yapabilmesi, daha fazla ihracata ulaşabilmesi için paslanmaz çeliğe daha çok ihtiyaç duyuluyor. Türkiye, paslanmaz çelik ihtiyacının tamamını ithalatla karşılıyor. Yıllık ortalama 2-2,5 milyar dolarlık ithalat yapılıyor. Yapılan ithalat 700-800 bin ton civarında seyrediyor. Devlet-özel sektör işbirliği ile kurulacak bir tesis hem ithalatı önleyecek hem de firmaların ihracatta rekabet gücünü arttıracak.
Yatırımla birçok sektörde yerlilik oranı artar
Türkiye özellikle savunma sanayinde, otomotiv üretiminde ve birçok sektörde yerli ve milli üretimi artırmak için çalışıyor. Sadece savunma sanayi ya da otomotivde değil, mutfak üretiminde, kimyada, tekstilde ve birçok sektörde yerli üretimi artırabiliriz. Bu anlamda paslanmaz çelik sektörü çok kritik bir noktada duruyor.
‘Çin modeli’ denenmeli
Sektörle ilgile görüşlerine yer verdiğimiz İDDMİB Denetim Kurulu Üyesi Fikret Kaya ise 2023 yılının ilk 9 ayında Çin’in dünya paslanmaz çelik üretiminin yüzde 62’si olan 26,6 milyon tonu tek başına ürettiğinin bilgisini paylaşarak şunları kaydetti: “Çin bu üretimin sadece yüzde 7’sini ihraç ediyor. Bunun nedeni yüksek üretim gücünü kullanarak, yassı çeliği işgücünün katkısı ile işleyerek daha yüksek katma değerli ürünler ihraç ediyor. Avrupa’nın 3. büyük paslanmaz çelik kullanıcısı olan Türkiye’nin açmazı da budur. Türkiye’nin ithal ettiği yassı paslanmaz çeliği soğuk çekme ve finisyon işlemleri ile menşei değiştirmeden yaptığı ihracatın önüne sürekli engel çıkartılmaktadır. Halbuki Çin’in yöntemi uygulanarak ve standartlarımızın yakınlığı ve üretimdeki üstünlüğümüzü de kullanılarak, paslanmaz çelikten mamul mutfak araç gereçleri, endüstriyel mutfak ekipmanları, beyaz eşyalar, otomotiv yan sanayi, gıda ve kimya yatırım ekipmanlarında ihracat potansiyeli katlanabilir.”
Paslanmaz çelikteki %12’lik antidamping rekabeti düşürüyor
Sektörde 2023 yılının ilk yarısında ihracatın iyi olduğunu fakat ikinci yarıda düşüşün yaşanmaya başladığını belirten Kaya, “Bunun sebeplerinden bir tanesi de yine hammaddeye uygulanan anti dampingden dolayı maliyetlerin artışı. Yeni bir teknoloji kurularak ülkemizde de gelişmiş olan ülkelerde olduğu gibi paslanmaz çelik üreten en az 3 fabrikaya ihtiyaç var. Hem hurdamız hem de ürettiğimiz ferrokrom daha katma değerli hale getirilmiş olur ve rekabet şansımız artmış olur. Yüzde 12’lik anti damping yüzünden mal satamadığımız çok müşteri var. Burada Çin başta olmak üzere Kore, Tayvan, Vietnam hatta İtalya bile kendi hammaddesini üretiyor ve üretimini kendisi yaptığı için bizden daha ucuza mal satabiliyorlar” dedi.
2023 TÜRKİYE’NİN PASLANMAZ ÇELİK İTHALATI 650 BİN TON
Dünyada paslanmaz çelik sektöründeki fazla üretim kapasitesi, yeni yatırımlar ile artarak sürmektedir. Sektörün en yeni oyuncusu Endonezya hızla dünya 2’nciliğini elde ettikten sonra pazar payını arttırmaya devam etmektedir. 2023 de üretilen 54 milyon ton paslanmazın 34,5 milyon ton ile %63,5’ni üreten Çin, tüm dünyada %17 azalan üretime karşı Çin’de üretim %13 artarak toplam dünya üretimini %3,5 arttırmıştır.
2023’de dünyada paslanmaz çelik üretimi (54 milyon ton)
Ülke Üretim miktarı
Çin 34 milyon ton
Japonya 2 milyon ton
G. Kore 2 milyon ton
Tayvan 1,5 milyon ton
Hindistan 3 milyon ton
Endonezya 4 milyon ton
ABD 1,5 milyon ton
AB 6,5 milyon ton
Lokomotif sektörlerin en önemli hammaddesi
Paslanmaz çeliğin çok yönlü özellikleri, geniş kullanım alanları ve ikame edilemeyişinden dolayı dünyada sürekli olarak üretimi ve tüketimi artmakta. Türkiye paslanmaz çelikte tamamen ithalata bağımlı ve yıllık 700 ila 1 milyon ton arası ithalat yapılmakta. Yapılan ithalatla birlikte ürün Türkiye’de işlenip katma değerli hale getirilerek ihraç ediliyor. Paslanmaz çelik, endüstriyel mutfak, mutfak malzemeleri, gıda, içecek ve kimya sanayinin proses ekipmanlarının yanı sıra, otomotiv sanayi, dekorasyon ve mimari uygulamalar, makine, savunma sanayi, beyaz eşya sektörü, ısıl işlem fırınları gibi sektörlerin temel girdisini oluşturuyor.
Ferrokrom düşük ücretlere ihraç ediliyor
Sektör temsilcilerine göre Avrupa’nın üçüncü büyük paslanmaz çelik kullanıcısı Türkiye’nin en büyük açmazının hammadde olduğunu belirtiyor. İki konunun önemine dikkat çeken sektör yeklileri “Paslanmaz hammadde ağırlıklı Uzak Doğu’dan geliyor. Buna uygulanan yüzde 12’lik anti damping vergilerinin şimdilik kaldırılması gerekiyor. Bunun yanı sıra biz hurdamızı ve üretilen ferrokromu düşük ücretlere ihraç ediyoruz. Oysa onu hurdamızla beraber kullandığımız zaman hem maliyetimiz daha düşük olacak hem de ülkemizde üretilen ferrokromu daha iyi değerlendirerek katma değerli ürün haline getirebiliriz” diyor. Sektörde halen 2 adet soğuk haddeleme tesisi, 10 civarında servis merkezi, 6 paslanmaz boru tesisi ve 500’ün üzerinde malzeme ikmali yapan firma faaliyet gösteriyor.
Paslanmaz çeliğin çok yönlü özellikleri, geniş kullanım alanları ve ikame edilemeyişinden dolayı dünyada sürekli olarak üretimi ve tüketimi artmakta. Krom cevheri, ferrokrom ve paslanmaz çelik; sanayide önemli hammaddeler olup, kullanıldığı alanlarda ikame edilemeyen ürünlerdir. Paslanmaz çelik, korozyon dayanımı yanı sıra, değişik mekanik özelliklere sahip türleri sayesinde, düşük ve yüksek sıcaklıklarda kullanabilme, şekil verme, estetik görünüm, kolayca temizlenerek beklenen tüm hijyen koşullarını karşılaması, geri dönüşümlü ve çevre dostu olması gibi özellikleri nedeniyle, bir çok alanda ikame edilemeyen malzeme olmuştur. 1950’lili yılların başında 1 milyon ton civarında olan dünya paslanmaz çelik üretimi, 2000’de 20 milyon tona 2023 yılında ise 54 milyon tona ulaştı.
Sektörde paslanmaz çelik merkezlerinin önemi
Paslanmaz çelik merkezleri, nihai kullanıcıların taleplerine gerek ebatlandırma (kesme, dilme), gerek yüzey işlemleri, gerekse miktar anlamında üretilebilirlik ve esneklik açısından direkt olarak cevap verebilen, entegre üretimin tamamlayıcı unsuru niteliğinde önemli sanayi kuruluşlarıdır.
Paslanmaz çelik merkezleri üreticilerin rakibi değil en önemli iş ortağıdır
Paslanmaz çelik merkezleri, ürünlerin en verimli şekilde kullanılmasını sağlayarak ciddi bir milli servet kaybının önüne geçiyor. Paslanmaz çelik merkezleri, müşteri taleplerinin karşılanması için tedarik aşamasından başlayacak şekilde planlama, üretim, satış, pazarlama ve ihracat gibi alanlarda önemli istihdam yaratıyor. Paslanmaz çelik merkezleri üreticilerin rakibi değil en önemli iş ortağı konumunda olup en az haddehane yatırımları kadar istihdam, ihracat, yatırım anlamında katma değer oluşturuyor.
Paslanmaz çelik, %10,5 ve üzeri oranda krom ve %1,2 ve altında karbon içeren ve bunun sonucu olarak korozyona karşı dayanıklılık sağlayan, kendini onaran bir yüzey tabakası (passive layer) oluşturan demir alaşımıdır. Türkiye’nin ithal edilen yassı mamul paslanmaz çeliğin sektörel girdi olarak kullanımı aşağıda yer almakta.
10 Sektör bazında paslanmaz çelik kullanım oranları (Türkiye)
Beyaz eşya 14,6
Mutfak gereçleri 22,1
Kimya-tekstil 5,1
Gemi sanayi 3,4
Yapı sektörü 5,1
Boru-profil 8,5
Otomotiv 5,4
Evye sanayi 6,8
Makine imalat 5,1
Diğer 23,9
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
