TOPLUM 1.0'dan TOPLUM 5.0'a

HAKAN TANIŞ – PAN CHEMICALS S.p.A. ITALY / TÜRKİYE ÜLKE MÜDÜRÜ]

Toplum 5.0; siber alan ve fiziksel alanın yüksek derecede iç içe geçtiği, “süper akıllı toplum” olarak tanımlanmaktadır.

Toplum 5.0 özel terimi ilk defa 2016 yılının Ocak ayında Japonya’ da gerçekleşen Bilim, Teknoloji ve İnovasyon Konseyi’nde kullanılmıştır. Toplum 5.0’ ın global manada kitlelere yayılması ise; Hannover/Almanya’ da 2017 yılında düzenlenen CeBIT Fuarı’ nda fikrin kurucusu Japonya tarafından felsefi bir akım, aynı zamanda bir yaşam biçimi olarak bütün katılımcı ve ziyaretçilerle paylaşılması ile gerçekleşmiştir. Fuarda, Japon yetkililer tarafından deklare edilen; Society 5.0 (Toplum 5.0) kavramının, toplumlar tarafından bir tehdit olarak değil, bir destekleyici unsur olarak dikkat çekilmesi gerektiğinin altı çizilmiştir.

Toplum 5.0’ a gelene kadar, Toplumsal tarihimiz; Toplum 1.0, 2.0, 3.0, kavramlarını sırasıyla tarih sahesiyle bütünleştirmiştir. Aktüel olarak ise Toplum 4.0 terimini kullanmaktayız dolayısıyla toplum 5.0’ ı daha iyi anlayabilmek için; kısaca Toplum 1.0’ dan başlayarak Toplum 5.0’ a kadar uzanıp, söz konusu bütün toplum versiyonlarını iyice irdelememiz ve anlayabilmemiz faydamıza olacaktır. Kazanacağımızım bu farkındalığın sosyolojik olarak bizlere artı değerler katacağı da aşikardır.

Toplum 1.0; Kimi futuristlere göre toplumun oluşmaya başladığı ilk günden itibaren M.Ö. yaklaşık 13.000’ e kadar Avcı ve Toplayıcı toplumu, bir diğer deyiş ile toplumun o zamanki şartlar uyarınca hayatını idame ettirmesi için avlanmak ve yabani bitkileri toplamak zorunda olduğu yapısını anlatmaktadır. Bu toplum yapısı, insanların doğa ile uyumlu olmak zorunda olduğu, basitçe orman kanunlarının geçerli olduğu, genellikle fiziksel olarak üstün bireylerin

her zaman toplumun en önündeki liderler konumunda olduğu toplumu bizlere göstermektedir. Söz konusu yapı hakkında çok eski tarihsel kaynaklarda dahi minimum derecede bilgi bulunduğu için bu toplum yapısı asla derinlemesine incelenememiş, kimi sosyologların dahi hala araştırma içerisinde oldukları toplum yapısı olarak sınıflandırılmıştır. Bu toplum yapısını Civilization’ un yani uygarlık tarihinin başlangıcı olarak görebiliriz.

Toplum 2.0; Milattan Önce 13.000’ li yıllardan başlayıp, Milattan Sonra 1700’ lü yılların sonuna kadar uzanan toplum yapısına verilen terimsel ifadedir. Bu toplum yapısında yaşayan toplumlar, daha çok tarımsal faaliyetlerde bulunup, peyderpey daha yerleşik hayata geçmişlerdir. 2.0 toplum yapısında kısmen ve yavaş yavaş hayvancılık faaliyetleri oluşmaya başlamış, ayrıca evcilleşmeye başlayan hayvanlar ilk defa bu toplum yapısında görülmüştür. İkinci versiyon toplum yapısı, sanayi devriminin özellikle 1700’ lü yılların ikinci yarısından itibaren kendisini hissettirmeye başlaması ile yavaş yavaş kaybolmaya başlamış ve bu durumun neticesi olarak, toplumların kendilerini ister istemez yeni bir yapı içerisinde görmeye zorlanması ile sonlanmıştır.

Toplum 3.0 ise; Toplum 2.0’ ın misyonunu doldurması neticesinde, 1800’ lü yılların başında Sanayi Devrimi’ nin toplumlar tarafından yok sayılamayacak boyuta gelmesi ile literatüre girmiş toplum yapısına verilen addır. Bu toplum yapısına özel olarak; Endüstriyel Toplum da denmektedir. Bu yapıda, toplum bireyleri, kendi varlıklarını 1900’ lü yılların sonuna kadar geçen sürede hemen hemen benzer yaşam şekilleri ile sürdürmüşlerdir. Toplum 3.0 yapısındaki insanlar, daha çok endüstriyel seri üretim ile uğraştığı için bu yapı bazı bilim insanları tarafından devrimsel bir yapı olarak da nitelendirilmektedir. 3.0  toplum yapısınının ilk yıllarında konsept üretimler dikkat çekse de, özellikle 1960 yılından itibaren global bağlamda seri üretimin artması ve çok uluslu şirketlerin kurulması ile küresel ticari akış yön değiştirmeye başlamış ve bu durumun sonucunda toplum yapısı da kendisine yeni bir yol inşaa etme hedefine yönelmiştir.

İçerisinde bulunduğumuz Toplum 4.0 yapısı ise; 1900’ lü yılların sonlarında başlayıp halihazırda süregelen ve 2000’ li yılların sonuna kadar uzanması beklenen toplum yapısı olarak açıklanmaktadır. 4.0 toplum yapısı dahilinde özellikle bilgisayarların ortaya çıkması ve dolayısıyla bilgi paylaşımının günden güne artması sonucunda toplum ister istemez kendisini toplum 5.0’ a hazırlamaktadır.  4.0 Toplum yapısı bilgi ve bilimi her zaman ön planda tutarak, toplum 5.0’ a zemin oluşturma görevindedir. Gelecek ile beraber enerji ihtiyacının daha fazla artması, toplumun daha fazla dijitalleşmeye başlaması, endüstri 4.0 tanımının hayatımızın önemli alanlarını etkilemesi ile toplum 5.0 yapısı ister istemez hayatımıza daha fazla yön vermeye başlayacaktır dolayısıyla Toplum 5.0 Terimi; belki de şimdiden bir çok bireye ya da topluma ütopik gelse de, özellikle önüne geçilemeyecek teknolojik gelişmeler ile birlikte kendisini iyiden iyiye hissettirecek ve dünyayı kaçınılmaz olarak kendi akımının etkisi altına alacaktır.

Toplum 5.0 denen olguyu ya da düşünce akımını daha detaylı olarak açıklayacak olur isek; Toplum 5.0’ ın Süper-Akıllı Toplum adı ile tanımlandığını (Super Smart Society) açıkca anlayabiliriz dolayısıyla toplum 5.0’ da toplumların endüstri devrimleri sonucu refahlarını oluşturup, yüksek miktarda insan merkezli kendi özel toplum yapılarını ortaya çıkartmaları ön görülmektedir. Bu toplum yapısında nesnelerin interneti günden güne aktif olarak kullanılmaya başlanıp, daha yapay zekaya dayalı sosyal konularda gelişmeler sağlanması hedeflenmektedir.

Toplum 5.0 yapısı şimdiden bir düşünce akımından ibaret olduğu için beklentilerin hangi noktasında kalacağı ya da düşünce yapısındaki beklentileri ne derece karşılayacağı henüz bilinmemektedir.

Bu düşünce yapısındaki en temel amaç elbette yaşadığımız çevreyi daha yaşanılabilir ve daha sürdürülebilir bir biçime getirmektir. Söz konusu amaçlar doğrultusunda ön görülen ve yapılması gereken önemli noktalar da bulunmaktadır. Bu noktaları kısaca; insanların bilimsel düşüncelerini hayata geçirebilecekleri zeminlerin arttırılması, kalifiye bilgili ve bilime hizmet edecek insanların yetiştirilmesi ve geliştirilmesi, nesnelerin internetinin tam anlamı ile eksiksiz olarak çalışması şeklinde temel olarak sıralayabiliriz. Belirtilen noktalar tamamı ile puzzle’ ın parçalarını doldurduğunda elbette dünya yeni bir Toplum yapısı ile karşı karşıya geleceği için bir takım yeni sorunlar da ortaya çıkabilecektir; bu sorunların halihazırda insanları düşündüren yapısı ile en büyüğü, yaşlanan dünya nufusuna çeşitli çözümler üretmek olacaktır, ardından sanal gerçeklik ile gerçek dünya arasında bağın ve sinerjinin tam olarak kaynaşması ve sürdürülebilir şekilde işletilebilinmesi sorunu, aynı zamanda toplumsal olarak dijitalleşen dünya sonucunda dünya toplumunun faydalarının her zaman üst seviyede tutulabilmesi durumları olabilecektir. Sıraladığımız konulara ek olarak elbette daha yaşanılabilir bir çevre için; bütün çevre kirliliği unsurlarının ve doğal afetlerin önüne geçilmeye çalışılması da insanların toplum 5.0 dahilinde iyice dijitalleşecek dünyadaki önem arz eden çözüm aşamalarının başlıcalarından sadece bir kaçı olacaktır.

Konuya bir de olasılık dahilinde ütopik olarak da bakacak olur isek; belki de toplum 5.0’ ı insanoğlu bir başka gezegende inşaa edecektir ya da yaşadığımız gezegende inşaa etse dahi, sonraki dönemlerde toplumsal olarak bir başka gezegene taşınma ihtimali doğacaktır.

Sonuç olarak;

Toplum 5.0’ ın gelecekle birlikte hayatımıza adım adım sirayet edeceği kaçınılmazdır dolayısıyla tümavarım yapacak ve temennide bulunacak olur isek, her birimizin toplum 4.0 yapısını en ideal şekilde geçirip, kendimizi, ailemizi, yakın çevremizi, ülkemizi hatta yaşadığımız dünyayı global olarak toplum 5.0’ a en iyi şekilde hazırlayabilmemizi diler, herbirimiz için toplum 5.0 yapısına en kolay şekilde adapte olmamızı temenni ederim.