Ã?lkemizde kurulu bulunan ağır sanayi kuruluşlarından demir-çelik fabrikalarının atık/yan ürünleri arasında yer alan ve çeşitli çevresel sorunlara yol açan baca tozlarının, çevreye duyarlı teknolojiler kullanılarak geri kazanılması büyük önem taşımaktadır.
Ülkemizde kurulu bulunan ağır sanayi kuruluşlarından demir-çelik fabrikalarının atık/yan ürünleri arasında yer alan ve çeşitli çevresel sorunlara yol açan baca tozlarının, çevreye duyarlı teknolojiler kullanılarak geri kazanılması büyük önem taşımaktadır. Çevre ve Orman Bakanlığı, demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren üreticilerin; atık/yan ürünleri için müşterek projelerle geri kazanıma yönelmesini ve bu çerçevede ülkemizdeki çevresel kirlilik yükünün azaltılması için elzem olan yatırım projelerini teşvik etmekte ve hayata geçirilmesini talep etmektedir.
Bu çalışmaların bir sonucu olarak Marmara Bölgesinde faaliyet gösteren Çolakoğlu Metalurji A.Ş., İçdaş Çelik Enerji Tersane ve Ulaşım Sanayi A.Ş., Diler Demir Çelik Endüstrisi ve Tic. A.Ş., Kaptan Demir Çelik Endüstrisi ve Tic. A.Ş. ile Kroman Çelik Sanayi A.Ş.tarafından 23.02.2007 tarihinde kurulan Marzinc Marmara Geri Kazanım San. ve Tic. A.Ş. kurulmuştur (Şekil 1). Şirketin ana kuruluş amacı: kurucusu olan demir-çelik tesislerinin, toz tutma/filtreleme bölümlerinde toz ve pelet olarak tutulan atıklardan çinko oksit ile haddeleme işleminde oluşan tufal bileşenlerinin ekonomik olarak geri kazanımı ve ülke ekonomisi içerisinde katma değer sağlayacak ticari ürünler haline getirilmesi için tesisler kurmak ve işletmektir.
Şekil 1. Türkiye demir-çelik haritası
Marzinc Marmara Geri Kazanım Sanayi Tic. A.Ş.: baca tozundan çinko oksit konsantresi, baca tozunun işlendiği döner fırında meydana gelen demirli bakiye ile çelik üretim haddehanelerinde oluşan tufalden, sünger demir (DRI) kazanımını sağlayan iki kademeli teknolojiye sahip modern bir geri kazanım tesisi kurma çalışmalarını halen sürdürmektedir (Şekil 2). Yapılan fizibilite çalışmasına göre, yatırım tutarının 120 milyon $ olması beklenen bu projenin öncelikli amacı: en son teknolojiye dayanan çevre dostu prosesler kullanılarak demir-çelik üretim atıklarının geri kazanımının sağlanmasıdır.
Şekil 2. Yatırımda kullanılacak iki kademeli teknolojinin şematik gösterimi
Kurulacak geri kazanım tesisi, yılda 200.000 ton baca tozu ve 120.000 ton tufal işleme kapasitesine sahip olacaktır. Geri kazanım tesisinin ilk aşaması olan Waelz prosesinde işlenen baca tozundan ürün olarak 70.000 ton/yıl çinko oksit konsantresi ile 130.000 ton/yıl demirli bakiye (düşük tenörlü demir cevheri kalitesinde) çıkacaktır. Tesisin ikinci aşaması olan Fastmet prosesinde ise ilk aşama olan Waelz prosesinde çıkan 130.000 ton/yıl demirli bakiyenin tamamı ile yine demir çelik firmalarından gelen 120.000 ton/yıl tufal işlenecektir. Bu prosesin neticesinde ise ürün olarak 200.000 ton/yıl sünger demir elde edilecek olup; herhangi bir atık ise oluşmayacaktır. Üretilecek çinko oksit, dünyanın çeşitli bölgelerinde bulunan metalik çinko üretim tesislerine hammadde olarak ihraç edilecek; sünger demir ise demir-çelik üretim hammaddesi olarak kullanılacaktır.
Kurulacak geri kazanım tesisinden Avrupa’ da halen çalışan sekiz adet (Almanya’da üç, İtalya’da iki; Fransa, İspanya’ v İsveç’te birer adet) bulunmaktadır (Şekil 3). Bir ülkede kaç adet tesise ihtiyaç olduğu, o ülkede üretilen demir-çelik miktarı ile doğru orantılıdır. Bir başka deyişle, her ülkede, o ülkenin demir çelik yıllık üretim miktarlarına göre bir ya da birden fazla tesise ihtiyaç söz konusudur. Ülkemiz, demir-çelik üretiminde dünya 10.su bir konuma sahip olup; üretilen demir-çelik miktarına göre 3 adet geri kazanım tesisinin kurulması gerekmektedir.
Şekil 3. İtalya-Bergamo’da kurulu bulunan Pontenossa S.p.A
Demir-çelik üretim tesisleri gibi üretim aşamasında atık meydana gelen işletmeler, ülkemizdeki “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği (TAKY)” ile “Atık Yönetimi Genel Esaslarına İlişkin Yönetmelik (AYGEİY)” hükümlerine göre; meydana gelen atıkların bertaraf edilmesi amacıyla belediyelerle ya da gerçek ve tüzel kişilerle ortak atık bertaraf tesisleri kurmak ve gerekli harcamalara katkıda bulunmakla yükümlüdür. Bu kapsamda Marzinc Marmara Geri Kazanım Sanayi Tic. A.Ş. kurucu firmaları olan beş demir-çelik üreticisi, demir-çelik sektöründe öncü bir rol üstlenerek ortak bir şirket çatısı altında bir araya gelmiş; entegre bir geri kazanım tesisi kurulması yatırımına karar vermişlerdir. Kurulacak geri kazanım tesisiyle:
- Baca tozu ve tufal atıkları, atıkların üretildiği bölgede kurulacak tesiste, uygun yöntem ve teknolojilerle işlenerek geri kazanılacak/bertaraf edilecektir.
- Atıklar içersindeki değerli bileşenler, ekonomiye geri kazandırılacaktır.
- Çinko ve demir cevherleri gibi doğal kaynakların, doğadan çıkarılarak kullanımı azaltılacaktır.
- Çevre ile uyumlu temiz teknolojilerin ve teknik bilgi birikiminin geliştirilmesi ve konuyla ilgili ülkemiz sanayine yurtdışı kaynaklı know-how’un kazandırılması sağlanacaktır.
- Atıklardan geri kazanılacak ürünlerin pazarlanması ve teknik gelişimi sağlanacaktır.
- Tesisin kurulacağı bölgeye istihdam ve diğer ekonomik katkılar sağlanacaktır.
Sonuç olarak, kurulacak geri kazanım tesisiyle birlikte; Marzinc Marmara Geri Kazanım Sanayi Tic. A.Ş. kurucusu demir-çelik firmaları, çevreye duyarlı üretim anlayışı çerçevesinde yürütmekte oldukları çevre yatırımlarına yeni bir halka eklemiş ve çevre korumaya yönelik önemli bir adım daha atmış olacaklardır.
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
