KONİŞMENTO BILL OF LADING

Biz günlük hayatta bu kelimeyi konşimento olarak kullanıyoruz. Ama ne zamanki Türk Ticaret Kanunu’na ya da başka bilimsel kaynaklara bakarsak aslında kelimenin “konişmento“olduğunu görürüz.

Dış ticaret eşyasının taşıması eğer deniz yolu ile yapılıyorsa hâlâ günümüzde %85-90 konşimento kullanıldığı bir gerçektir. O bir taşıma ve teslim borcu senedidir. O bir kıymetli evraktır, o bir kredi güvencesidir, o malı ve malın mülkiyetini temsil eden, devredilebilir borç senedidir. Hukuk çevreleri ona “kamu itimadına mazhar doküman” derler. Elbette haklılarda bu konuda. Düşüne biliyor musunuz dünyada milyonlarda dolarlık eşyalar daha henüz gemi üzerinde yolda iken konşimento devri marifeti ile bir hesaptan bir başka hesaba transfer oluyor. Bir bakıyorsunuz bazıları öylesine bir tacirden diğerine ciro ile devredilmiş ki seksen doksan ciroya sahip olabiliyor.

Diğer taşıma senetlerinden kendisini çok özeli bir yere koyan en büyük özelliği kıymetli evrak olmasıdır. Diğer borç senetleri içinde de çok ayrı ve özel bir yere sahiptir. Bu özelliği ise konşimento dışında hiçbir borç senedi birden çok original düzenlenmezler. Ama konşimentoyu yükleten kaç original isterse o kadar düzenletebilir. Geleneksel olarak yükleten özellikle talimatında original sayısı belirtmezse taşımacılar üç original düzenlerler. Ama bu iki orijinalde beş orijinalde olabilir. Diğer taşıma senetleri kanunla belirlendiği gibi üç özgün nüsha düzenlenirler, konşimentoda böyle hukuksal bir kanun maddesi yoktur.

Bankaların vesaik incelerken en çok rezerv koyduğu evrak konşimentodur. Nedenine gelince maalesef ki bu belgeyi düzenleyen bazı taşıma firmaları dahi yeterince bilgili değildirler. Tacirlere gelince bu bilgisizlik durumu ne yazık ki diplere vuruyor. İşte bu durumda bankanın özel dış ticaret terminolojisine hâkim olmayan taşımacı ve tacir çaresiz kalıyor ve dış ticareti yanlış üzerine yanlış ile ilerliyor.

Bilgi güçtür diye çok güzel bir söz vardır. Bu güç konşimentoda daha da fazla ihtiyaçtır. Eğer dış ticaret yapıyorsak hele ki demir çelik sektöründe dünyada oldukça fazla rakibe rağmen yurt dışına mal satmayı becerebiliyorsak mutlaka mesleki olarak da bilgilenmeliyiz. Özellikle de konşimento ve Akreditif konusunda.

Ödeme yöntemleri içinde Akreditif, Akreditif içinde de konşimento birbirine sıkı sıkıya bağlıdırlar. Bunlar dan uluslararası yeknesak kuralları barındıran kitaplarda oldukça fazla bahsedilir. Kuralları ele alınır ama ne yazık ki bu kitaplar dünyada hemen hemen tüm bankalar, taşımacılar, ihracat ve ithalat şirketlerinde varken bizim ülkemizde ne dış ticaretçide ne de taşımacıda rastlanmaz nedense. Halbuki konşimentoda sorun varsa, akreditifte rezerv tespit edildiyse bu kitaplar (ICC UCP600 ve ICC ISBP745) olmadan bu problemleri aşmak mümkün olamıyor.

Ülkemizde kronik bir problem var; tacirler, gümrükçüleri, kuryeleri, bankaları konşimentoları kaybederler sürekli. Konşimento kaybolduğunda kıymetli evrak olduğundan bu eşya kayboldu diye düşünmek lazım. Bu yüzdendir ki taşımacı ikinci seti düzenlemek için sizden haklı olarak malın CIF bedelinin örneğin %200, % 300 kadarı banka kesin teminat mektubu istiyor. Hem de 24 veya 36 ay vadeli.

Son söz; Konşimento konusunda lütfen ders alın ve de konşimentonuzun orijinalinin bir tanesini dahi kaybetmeyin.

Eray AKYURT

. . .

İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.