Ülkemizde uzun yıllardır uygulanan devlet destekleri zaman içerisinde ilgili dönemlerin siyasi politikaları gereğince değişiklik göstererek sürdürülmektedir. Bu değişimlerden bazılarını sizlere sunmak ve güncel destekler konusunda sizleri bilgilendirmek isteriz.
Yeni Teşvik Sistemi 2012 Haziran ayı içerisinde yayınlanan yeni teşvik paketi ile ülkemiz destek oranları bazında 6 bölgeye ayrılmış ve illerimiz bu bölgelere dağıtılmıştır. 6. bölge destek yoğunluğu açısından en cazip bölge olarak açıklanmış olup, bu bölgeyi sırası ile 5., 4. ve 3. bölgeler takip etmektedir.
Bu hususta tarafımıza gelen soruların başında İstanbul v.b. büyük şehirlere teşvik uygulanıp uygulanmadığı konusu gelmektedir. Firmaların en büyük sorunlarından biri olan “işletme körlüğü” , mevzuatlara hakim olma konusundaki yetersizlik ile birleşince birçok şirket devletin sağlamış olduğu desteklerden habersiz kalmaktadır.
Yatırım Teşvik Belgesi ile üretimde kullanılacak makine-teçhizat alımlarınızda vergi muafiyeti sağlamakta olup, aynı zamanda 3., 4., 5. ve 6. bölgelerde belirlenen yatırım oranlarında yatırım yapmanız durumda SGK işveren payı indirimi, yer tahsisi, kredi faiz indirimi ( Şuan sadece Eximbank uyguluyor bu indirimi) ve vergi indirimi gibi desteklerden yararlanabilirsiniz. 1. ve 2. bölgedeki yatırımcılar ise 2013 yılının sonuna kadar, belirlenen sektörlerde ve yine belirlenen oranlarda yatırım yapmaları durumunda bu desteklerin bazılarından yararlanabilecektir.
Bu sektörlere örnek olarak döküm sektörünü ele alabiliriz. Döküm sektöründe; 1. bölgede 4.000.000 TL, 2. bölgede ise 3.000.000 TL’lik yatırımı 4,5 yıl içerisinde yapmayı taahhüt eden bütün firmalar genel desteklerin yanı sıra SGK işveren payı desteği, vergi indirimi ve faiz indirimlerinden yararlanabilmektedir. Bu tutarlar 3. bölgede 2.000.000 TL, 4. ve 5. bölgede 1.000.000 TL ve 6. bölgede ise 500.000 TL’dir. Eğer firma sadece genel desteklerden, yani vergi muafiyetlerinden, yararlanmak isterse; bunun için 1. ve 2. bölgede 1.000.000 TL’lik, diğer bölgelerde ise 500.000 TL’lik yatırım yapması yeterli olacaktır.
Firmaların yeni teşvik sisteminden yararlanabilmeleri için; belirlenen yatırım tutarlarını sağlamalarının yanı sıra, SGK borcunun bulunmaması gerekmekte, ayrıca firmaların üretimlerinin çevreye olan etkilerini bağlı bulundukları Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüklerinden alabilecekleri ÇED (Çevresel Etki Değerlendirmesi) Görüş Yazısı ve gerekli üretimlerde ÇED Raporu ile yazılı olarak beyan etmeleri zorunlu kılınmaktadır.
Çevresel Etki Değerlendirmesi, gerçekleştirilmesi planlanan projelerin çevreye olabilecek olumlu ve olumsuz etkilerinin belirlenmesinde, olumsuz yöndeki etkilerin önlenmesi ya da çevreye zarar vermeyecek ölçüde en aza indirilmesi için alınacak önlemlerin, seçilen yer ile teknoloji alternatiflerinin belirlenerek değerlendirilmesinde ve projelerin uygulanmasının izlenmesi ve kontrolünde sürdürülecek çalışmalardır. ÇED Raporu ise Çevresel Etki Değerlendirmesi Yönetmeliği’nin ilgili listelerinde yer alan ve “Çevresel Etki Değerlendirmesi Gereklidir” kararı verilen bir proje için belirlenen özel formata göre hazırlanacak raporu ifade etmektedir.
Yatırım Teşvik Belgesi için gerekli olan bu rapor tekstil, sac işleme, plastik enjeksiyon gibi tesislerde aranmaz iken boyahanesi olan, direkt döküm yapan, yıkama tesisi olan ..vb. işletmelerden bu beyan istenmektedir. İhtiyaç durumunda Yatırım Teşvik Belgesi’nin geçerlilik süresini aşmamak kaydıyla, belgede yer alan makinelere istenildiği kadar ek makine-teçhizat ilavesi yapılarak belgenin revize edilmesi mümkündür. Yurtdışından 2. el makine alımları destek kapsamında değerlendirilirken (tekstil sektörü hariç), yurtiçi 2. el makine alımları teşvik kapsamında değildir.
Yatırım Teşvik Belgesi’nin süresi toplamda 3 yıl olarak belirlenir. Bu süre içerisinde projesini tamamlayamamış firmalara talep durumunda ve projenin en az %30’unun gerçekleştirilmiş olması şartı ile 1,5 yıl ek süre verilebilir. Belge süresi sonunda Ekonomi Bakanlığı’na başvuru yapılarak belge taahhütlerinin tamamlandığı bildirilir. Bu işlem ile birlikte Ekonomi Bakanlığı tarafınca görevlendirilen uzmanlar üretim tesisini ziyaret ederek makinaların yerlerinde olup olmadığını ve yevmiye kayıtlarını kontrol eder ve usulüne uygunluğun tespitine istinaden Yatırım Teşvik Belgesi’ni kapatır.
Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında alınan makine-teçhizatlar alındığı tarihten itibaren 5 yıl süre ile satılamazlar. Bu kontroller Maliye Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. Belge süresi içerisinde alınan makinaların devir satış ve kiralama hususları Ekonomi Bakanlığı’nın iznine tabidir. Ancak bu izinler çok özel bir durum olmadığı sürece verilmez. Sadece teşvik belgesinden teşvik belgesine yatırım bütünlüğü bozulmaması şartı ile devir kabul edilebilir.
Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşaat harcamaları desteklenmemekte olup, yalnızca Yatırım Teşvik Belgesi içerisindeki toplam yatırım tutarının %20’sini geçmeyecek şekilde projeye dahil edilebilir. Örnekle izah etmek gerekirse; 1.000.000 TL toplam yatırım tutarına sahip bir projeye yazılabilecek inşaat harcamalarının tutarı en fazla 200.000 TL olup, geri kalan 800.000 TL’lik kısım makine-teçhizat alımlarını kapsamalıdır. Belge süresi sonunda tamamlanmayan yatırım unsurları çerçevesince sağlanan vergisel muafiyetler, gecikme faizi ile birlikte geri ödeme olarak talep edilir.
Dahilde İşleme İzin Belgesi
Dahilde İşleme Rejimi, imalat maliyetlerini düşürmeye yönelik uzun yıllardır gerçekleştirilen bir uygulama olup, iyi bir takip-planlama ve yönetim gerektirmektedir. Bu rejim, Dahilde İşleme İzin Belgesi üzerinden yürütülmektedir. Esas olarak, yurtdışından getirilen hammadde veya yarı mamullerin Türkiye’de işlenerek ürün/yarı mamul haline getirildikten sonra yurtdışına çıkartılması mantığına dayalı bir teşvik türüdür.
Bu işlem süresince ithal edilen malzemelerden herhangi bir vergi alınmadan ithalatı gerçekleştirilir. Bu işlem için üye olunan ihracatçılar birliğine firma evrakları ile başvuru yapılarak e-imza ile otomasyon sistemine girişi sağlanmakta ve bu çerçevede alınan belge ile belirlenen süreler içerisinde ithalat ve ihracat işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Yatırım teşvik tebliğine göre bu destekte şartlı muafiyet sistemi yani gümrükleme esnasında ortaya çıkan vergi tutarlarının teminat olarak gümrüğe yatırılması, daha sonrasında mamul/yarı mamul haline gelen malların ihracatının yapılması ve bu hususların ilgili ihracatçılar birliğine ispatı ile teminatların ilgili gümrük idaresinden alınması işlemlerini kapsamaktadır. Bu destekte ithal veya yurtiçi alımlarda hiçbir vergi söz konusu olmadığı gibi ayrıca gözetim ve diğer ticari önlem politikaları uygulamalarının da önüne geçer. Ülkemizde bu belgeyi belli bir düzende ihracat yapan firmaların daha fazla kullandığı görülmektedir. Bu durum, süreçlerin iyi bir takip ve bilgi birikimi gerektiğini ortaya koymaktadır.
Bu konularda en çok gelen soru ve sorunlar kapasite raporlarının yetersizliği olup, bu raporlar sistem işleyişi açısından büyük önem arz etmekte ve dikkatlice hazırlanması gerekmektedir. Belge süreleri, sektörlere göre 6 ay ile 12 aylık zaman dilimleri şeklinde farklılık göstermektedir. İhtiyaç durumunda ek süre talebinde bulunabilmesi için belge kapsamında en az %50 oranında ihracat performansı gerçekleştirmiş olmak gerekmektedir. Belge süresinin yarısı kadar ek süre alınabilir.
Dahilde İşleme İzin Belgesi kapsamında; yapılan ithalatların firesiz olarak ihracatının gerçekleştirilmesi, 3. ülkelerden ithalatı gerçekleştirilen ürünlerin AB ülkelerine ihracatı durumunda oluşacak TEV (Telafi Edici Vergi) takipleri ve süre takipleri gibi süreçler için çok iyi bir organizasyona sahip olunması ve sıkı takip yapılması veya konuyla ilgili uzman bir firmadan danışmanlık alınması tarafımızca önerilmektedir.
Yurtdışı İhracatı Geliştirmeye Ve Markalaşmaya Yönelik Devlet Destekleri
Kira desteği;
Bu destek, Türkiye’de üretim yapan veya fason olarak üretim yaptıran firmaların yurtdışında yer alan veya açacakları ofis, mağaza veya depolarının kira giderlerinin 4 yıl boyunca desteklenmesini kapsamaktadır. Kira giderleriniz %50 oranında destek kapsamında olup, gelişmekte olan ülkelere göre verilecek ek puanlar ile bu oran yükseltilebilmektedir. Burada dikkat edilmesi gereken önemli hususlar şöyledir;
• Yurtdışındaki firmanın ortaklık yapısında en az %51 oranında pay sahibi olmanız gereklidir.
• Ortalık pay oranınız ne kadar yüksek olursa o oranda daha fazla destek alabilirsiniz.
• Yurtdışında açılan ve destek alınacak birimde kesinlikle üretim yapılmaması gereklidir.
• Bütün şirket evraklarınızın ilgili Ticaret Ateşesi tarafından onaylanması gereklidir.
• Ödemelerin hepsi bankacılık aracılığıyla kayıt altına alınabilir şekilde gerçekleştirilmelidir.
• Ödeme belgelerini 6 aylık süreyi geçirmeden ilgili ihracatçılar birliğine teslim etmeniz gereklidir.
Tanıtım desteği;
Yurtdışında yapacağınız bütün tanıtımlar yurtdışında biriminiz ister olsun ister olmasın destek kapsamındadır. Destek oranları faaliyetin gösterildiği ülkeye göre %50 - %70 oranında değişmektedir. Kira desteği konusunu işlerken belirttiğimiz önemli hususlar (ortalık yapısı dışında) aynen geçerlidir. Bu destekten yararlanabilmeniz için tanıtımlarınızın yalnızca yurtdışındaki yerel kanallar üzerinden gerçekleştirilmesi gerekmekte olup, Türk kanallarında yapılan tanıtımlar kabul edilmemektedir.
Seyahat desteği;
En çok kullanılan ancak yanlış yorumlanan bir destek türüdür. Yurtdışına ihracatı geliştirme amaçlı yapacağınız seyahatlerde otel masraflarınız, uçak masraflarınız ve araç kiralama masraflarınız Ekonomi Bakanlığı tarafından belirli oranlarda karşılanmaktadır. Burada dikkat edilmesi gereken önemli bir husus; ihracatı geliştirme amaçlı olan seyahatlerden ithalat ülkelerine yapılan seyahatlerin destek kapsamında olmamasıdır. Aynı ülkeye en fazla yılda 2 seyahat yapılabilir. Bütün ödemelerin bankacılık kanalı ile yapılması gerekli olup, seyahatlerden sonraki 6 ay içerisinde başvuru yapılması gereklidir.
Fuar desteği;
Fuar katılımlarınızda nakliye, stand kirası gibi masraflarınız, faaliyetin gösterildiği ülkeye göre %50 - %70 oranında desteklenmektedir.
Burada dikkat edilmesi gereken önemli hususlar şöyledir;
• Kapasite raporunuzun veya fason üretim anlaşmanızın olması gereklidir.
• Marka tesciliniz olmalıdır.
• Fuara gitmeden önce ön protokol ile üye olunan ihracatçı birliğine en az 15 gün önceden ön başvuru yapılmalıdır.
• Fuar sonrasında 3 ay içerisinde üye olunan ihracatçı birliğine başvuru yapılmalı ve evraklar sunulmalıdır.
Saygılarımla,
. . .
İçerik sadece atıfta bulunularak yayınlanabilir: Sivas İş Dünyası. Editöryal görüş, yazarın görüşüne aykırı olabilir.
